Structure of radiation balance in diverse types of relief

Abstract

Abstract Structure of radiation balance in diverse types of relief. The article presents the results of research on the structure of radiation balance in the full spectrum in diverse types of relief. The study was carried out on the Kraków-Częstochowa Upland (Poland). The varying terrain, its forms, expositions and slopes, large denivelations, and the varying land cover and land use make this small area very diverse as far as radiation conditions are concerned. On the basis of an actinometrical study the structure of radiation balance was assessed in two distinct morphologic terrain forms: the bottom of the valley and the plateau. It was proved that the global solar radiation (K↓) reaching the bottom of the valley in one year was on average 15% lower than the solar energy reaching the plateau. The all wave radiation balance (Q*) at the bottom of the valley was 16% less than on the plateau. The result of complex radiation conditions in the diversified relief was the occurrence of a mosaic of plant groups with distinct requirements. Streszczenie Struktura bilansu promieniowania w warunkach urozmaiconej rzeźby terenu. Artykuł prezentuje wyniki badań struktury bilansu promieniowania w pełnym zakresie widma w warunkach urozmaiconej rzeźby terenu. Badania składowych bilansu promieniowania przeprowadzono na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Urzeźbienie terenu, urozmaicenie form, ekspozycji i spadków, znaczne deniwelacje, a także różnorodność pokrycia i użytkowania sprawiają, że na stosunkowo małej przestrzeni występuje duże zróżnicowanie stosunków radiacyjnych. Na podstawie pomiarów aktynometrycznych określono strukturę bilansu promieniowania na dwóch odmiennych formach morfologicznych terenu, wierzchowinie i dnie doliny. Wykazano, że całkowite promieniowanie słoneczne (K↓) docierające do dna doliny w ciągu roku było średnio o 15% mniejsze od energii słonecznej, jaką otrzymywała wierzchowina. Bilans promieniowania w pełnym zakresie widma (Q*) osiągał na dnie doliny wartości mniejsze o 16% niż na wierzchowinie. Odzwierciedleniem złożonych stosunków radiacyjnych w warunkach urozmaiconej rzeźby terenu jest występowanie mozaiki zespołów roślinnych, o często zupełnie odmiennych wymogach siedliskowych.