Cihat Burak'ın Hikâyelerinde Ekolojik Temas ve İnsanmerkezciliğin Dereceleri

Abstract

Cihat Burak (1915-1994), yaşamı boyunca farklı sanat dallarıyla iştigal etmiş, varlığı ve yeryüzünü, kişisel el hareketleriyle ve somut dokunuşlarıyla tanımlamayı tercih etmiştir. Burak, resim ve plastik sanatların yanında hikâye türü üzerine de mesai harcamıştır. 20.yüzyılın ikinci yarı döneminde, kayda değer anlatılar kaleme almış, kendine özgü bir dil düzeni inşa etmiştir. Yazarın kişisel hayatının ve tecrübesinin, hikâyelerine yön verdiği görülmektedir. Bununla birlikte güncele ilişkin eleştiri getirme ve yorum yapma yöntemi, Cihat Burak’ın eserlerini özgün kılmaktadır. Hikâyeler, muhtelif tematik ögeler içerse de çalışmanın odağında bulunacak tartışma başlıkları, çevre savunusu ve insan eleştirisi olacaktır. Zira sanatçıya göre tarihsel süreç içerisinde insanın deneyimlediği teknik ilerlemeler, davranışsal gerilemelere yol açmıştır. İnsan ve fiziksel çevre, değerler dünyasında derin anlam boşluklarına maruz kalmaktadır. Nesneler üzerinde kurulan hükümranlık, yanılsamadan ibarettir. Dünyanın sonluluğu ilkesi, antroposantrik saplantının gölgesinde kalmakta ve çoğunluk tarafından göz ardı edilmektedir. Yeryüzündeki ve yeraltındaki kaynaklar, ölçüsüzce tüketilmekte, uzun vadeli ve makul planlama bilincinden uzak durulmaktadır. Tanık metinlerden de görüleceği üzere, yazarın eleştiri dizgesinde, yerel meselelerin dışında evrensel sorunlar da yer almaktadır. Sanatçı böylelikle, yaşanmış ve yaşanmakta olan çevre kırımının, kolektif bir savunma mekanizmasına ihtiyaç duyduğunu da beyan etmektedir.