Teokratik Devlet–Laik Devlet Bağlamında İbn-i Haldun’un Devlet Teorisi

Abstract

Siyaset ve din arasındaki ilişkinin yoğunluğu zaman içinde değişiklik göstermektedir. Siyasî iktidar meşruluğunu ilahî ya da dünyevî kaynaklardan alabilir. Siyasî iktidarın kaynağının ilahî ya da dünyevî olması devletin kökenini, kapsama alanını ve tanımını değiştirmektedir. İlahî bir kökene bağlı olan devlet fikrine göre, meşruluğun kaynağı Tanrısaldır ve iktidar sahibi, Tanrı’nın iradesinin yeryüzündeki bir yansımasıdır. Devletin ilahî bir kökene dayandığı düşüncede; hem bu dünyanın hem de ahiret aleminin düzenlenmesinde etkin bir iktidar anlayışı vardır. Fakat bu dünyanın ihtiyaçlarının karşılandığı ve meşruluğunun kaynağının yine bu dünyada arandığı devlet fikrinde; devlet dünyevî hizmetleri yerine getiren bir kurum olarak var olmuştur. Bu tanımların ilki, teokratik devleti; ikincisi, laik devleti ifade eder. Çalışmada, teokratik ve laik devlet tanımları verildikten sonra İbn-i Haldun’un devlet teorisinin incelenmesi amaç edinilmiştir. İbn-i Haldun’un toplum ve devlet teorisinde devletin kökeni, tanımı ve kapsamı incelenecektir. Konu nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması yapılarak ele alınmıştır.