ALİ EMÎRÎ’NİN TEZKİRE-İ ŞUARÂ-YI ÂMİD’İNDE MESLEKTAŞLARINA YÖNELİK TENKİTLERİ VE BİLGİ TASHİHLERİ

The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS) Pub Date : 2022-12-16 DOI:10.30568/tullis.1206493

Aslıhan ÖZTÜRK DOĞAN

{"title":"ALİ EMÎRÎ’NİN TEZKİRE-İ ŞUARÂ-YI ÂMİD’İNDE MESLEKTAŞLARINA YÖNELİK TENKİTLERİ VE BİLGİ TASHİHLERİ","authors":"Aslıhan ÖZTÜRK DOĞAN","doi":"10.30568/tullis.1206493","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Arap, Fars ve Türk edebiyatı geleneğinde müşterek biçimde varlık gösteren ve önemli zâtların hayat hikâyelerini konu edinen tezkireler, edebiyat araştırmacılarının müstesna kaynaklarındandır. Türk edebiyatında 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar kesintisiz şekilde devam eden şair tezkireleri, güçlü bir biyografi geleneğinin göstergesidir. Şuara tezkireleri ihtiva ettikleri biyografik bilgiler ve şiir örnekleri bakımından bazı şairler için hâlâ yegâne kaynak konumundadırlar. Tezkireciler eserlerinde ele aldıkları şairler hakkında yalnızca biyografik bilgi vermekle yetinmez, şairlerin edebî konumlarıyla ilgili de değerlendirmelerde bulunurlar. Dolayısıyla tezkireler yalnızca edebiyat tarihi bakımından değil tenkit tarihi açısından da en önemli kaynaklardır. 19. yüzyıl âlimlerinden Ali Emîrî, Diyarbakır ve çevresinde zengin bir edebî muhit olduğunu tespit etmiş ve bu şehre özgü bir şuara tezkiresi yazmayı arzulamıştır. Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid isimli eserinde Diyarbakırlı olan, Diyarbakır’da doğup büyüyen, Diyarbakır’dan göç eden ve diğer tezkirelerde Diyarbakırlı olduğu belirtilen şair ve bilginleri ele alan Ali Emîrî, bir şehre özgü tezkire vücuda getiren ilk tezkirecidir. Kendisinden önce yazılan tezkireleri etraflıca tetkik eden Ali Emîrî, birtakım hususlarda bilgi tashihleri yapma gereği duymuştur. Ali Emîrî’nin eksiklik veya yanlışlık gördüğü noktalarda meslektaşı olan tezkirecileri tenkit ettiği görülmektedir. Ali Emîrî’nin tezkiresindeki bilgi tashihleri ve meslektaşlarına yönelik tenkitleri, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.","PeriodicalId":117222,"journal":{"name":"The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS)","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-12-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS)","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.30568/tullis.1206493","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Arap, Fars ve Türk edebiyatı geleneğinde müşterek biçimde varlık gösteren ve önemli zâtların hayat hikâyelerini konu edinen tezkireler, edebiyat araştırmacılarının müstesna kaynaklarındandır. Türk edebiyatında 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar kesintisiz şekilde devam eden şair tezkireleri, güçlü bir biyografi geleneğinin göstergesidir. Şuara tezkireleri ihtiva ettikleri biyografik bilgiler ve şiir örnekleri bakımından bazı şairler için hâlâ yegâne kaynak konumundadırlar. Tezkireciler eserlerinde ele aldıkları şairler hakkında yalnızca biyografik bilgi vermekle yetinmez, şairlerin edebî konumlarıyla ilgili de değerlendirmelerde bulunurlar. Dolayısıyla tezkireler yalnızca edebiyat tarihi bakımından değil tenkit tarihi açısından da en önemli kaynaklardır. 19. yüzyıl âlimlerinden Ali Emîrî, Diyarbakır ve çevresinde zengin bir edebî muhit olduğunu tespit etmiş ve bu şehre özgü bir şuara tezkiresi yazmayı arzulamıştır. Tezkire-i Şuarâ-yı Âmid isimli eserinde Diyarbakırlı olan, Diyarbakır’da doğup büyüyen, Diyarbakır’dan göç eden ve diğer tezkirelerde Diyarbakırlı olduğu belirtilen şair ve bilginleri ele alan Ali Emîrî, bir şehre özgü tezkire vücuda getiren ilk tezkirecidir. Kendisinden önce yazılan tezkireleri etraflıca tetkik eden Ali Emîrî, birtakım hususlarda bilgi tashihleri yapma gereği duymuştur. Ali Emîrî’nin eksiklik veya yanlışlık gördüğü noktalarda meslektaşı olan tezkirecileri tenkit ettiği görülmektedir. Ali Emîrî’nin tezkiresindeki bilgi tashihleri ve meslektaşlarına yönelik tenkitleri, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

查看原文本刊更多论文

Tezkires 共同存在于阿拉伯语、波斯语和土耳其语文学传统中，涉及重要人物的生平事迹，是文学研究者的特殊资料来源之一。从 15 世纪一直延续到 20 世纪的土耳其文学中的诗人特兹基尔是一个强大的传记传统的标志。就其所包含的传记信息和诗歌样本而言，它们仍然是一些诗人的唯一资料来源。传记作家不仅提供作品中涉及的诗人的传记信息，还对他们的文学地位做出评价。因此，特兹基尔不仅是文学史上最重要的资料来源，也是批评史上最重要的资料来源。19 世纪的学者阿里-阿米里（Ali Amīrī）认为迪亚巴克尔及其周边地区拥有丰富的文学环境，并希望为这座城市的诗人撰写专门的诗集。阿里-埃米尔在他的作品《Tezkire-i Şuarâ-yıı Âmid》中介绍了来自迪亚巴克尔、在迪亚巴克尔出生和长大、从迪亚巴克尔移居国外以及在其他诗集中被称为来自迪亚巴克尔的诗人和学者，他是第一位创作专门针对该城市的诗集的作家。阿里-阿米里全面分析了在他之前撰写的特兹基尔，认为有必要对某些问题进行修正。我们可以看到，阿里-阿米里在他认为有缺陷或不准确的地方批评了他的同事特兹基里。阿里-阿米里对其 Tezkires 中信息的更正和对同事的批评构成了本研究的主题。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS)

自引率

0.00%

发文量