Simetrik Akarsu Kavşağında Tek Yan Koldaki Taban Eşitsizliğinin Su Yüzeyi Profiline Etkisi

Abstract

İki ya da daha fazla akarsuyun birleşmesiyle oluşan akarsu kavşakları, akış ağlarında sıklıkla karşılaşılan bir oluşum olup, kollardaki su seviyesinin yükselmesi gibi akış koşullarının değişmesi ve buna bağlı olarak taşkın hasarlarına ve ekonomik kayıplara neden olabileceğinden incelenmesi gereken bir konudur. Bu kapsamda, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi’nde mevcut dikdörtgen kesitli birbirine 90° açıyla bağlanan 1 m genişliğinde simetrik iki yan kola sahip ve 2 m genişliğinde ve 18 m uzunluğunda açık kanaldan oluşan simetrik akarsu kavşağı üzerinde deneyler gerçekleştirilmiştir. Yan kollardan birinde taban eşitsizliği 12 cm’lik bir yükselti ile sağlanmıştır. Deneylerde sağ kol debisi 15 l/s, taban eşitsizliğine sahip sol kol debisi 20 l/s’dir. Mansap derinlikleri 15 cm ve 25 cm olacak şekilde mansap kapağı ayarlanmış ve akım derinlikleri ölçümü kanal eksenlerinde, akım yönünde ana kanalda kavşaktan mansaba kadar 50 cm, yan kollarda membadan kavşağa kadar 25 cm arayla yapılmıştır. Çalışmada, yan kollardaki ve ana kanaldaki su seviyeleri mevcut raylı sistem üzerine monte edilmiş limnimetre yardımıyla elde edilmiştir. Her iki deney için su yüzeyi profili elde edilmiştir. Elde edilen deneysel sonuçlar uniform olmayan akım tiplerinden H2 tipi için su yüzeyi profili sayısal olarak çözülmüş ve karşılaştırılmıştır. Sayısal ve deneysel sonuçların akarsu kavşağı mansabında uyum içinde olduğu görülmüştür.