KUZEY KAFKASYA HUNLARINDAKİ ZİLGİBİS’İN, DAĞISTAN HAZARLARINDAKİ SELİFÂN’IN, JUAN JUAN, GÖKTÜRK, ESKİ UYGURLARDAKİ HSİE-Lİ-FA SANLARININ ÇÖZÜMLERİ, KÖKEN VE ANLAMLARI

Abstract

Makalede üç sözcük (unvan) üzerinde durulacaktır. Birincisi Kuzey Kafkasya Hunlarında 521’de saptanan Zilgibis, ikincisi Dağıstan Hazarlarında 916, 943’te saptanan Selifân, üçüncüsü Çin kayıtlarındaki Juan Juan, Göktürk, Uygur unvanı olan hsie-li-fa’dır. Bu üç unvandan birincisinin Türkçe *δilgib, ikincisinin Türkçe *Silbän, üçüncüsü olan hsie-li-fa’nın ise Türkçe *silbäg olduğu kanıtlarıyla ortaya konulmuştur. Üçüncü unvan olan *silbägin çözümü önemlidir. Çünkü bu unvan genellikle yine Türkçe ilteber ~ elteber unvanıyla bir ve aynı sayılıyordu. Metinde görüleceği üzere hsie-li-fa, yani *Silbäg, ilteber ~ elteberle aynı olamaz. Çünkü hsie- unsuru bir tür s-’dir. Geri kalan -li-fa unsurlarıysa -l- ve -b-’dir. Dolayısıyla hsie-li-fa ses çevrimi Türkçe *silbägden gayrı bir şey olamaz. Böylece üç unvanı çözmüş ve yeniden oluşturmuş oluyoruz. Ayrıca ilteber ~ elteber unvanının yapısı büyük oranda aydınlatılmıştır.