Dede İbn Rüşd'ün el-Beyan ve't-Tahsîl Adlı Eserinde "Tahsîl" ve Tevcîh" Kavramlarının İncelenmesi

Abstract

Tahsil kelimesi, h-s-l ( حصل ) kokunden turemis olup hâsil olan seyin temyiz edilmesi anlamina gelmektedir. Soze izafet edildiginde (Tahsilu’l-kelâm), bir sozu mahsulune (o sozle elde edilmek istenen maksada) ulastirmak anlamina gelmektedir. Bu anlamdan hareketle, sozu fazlaliklarindan arindirarak elde edilmek istenen asil sonuca goturen eserlere “Muhassal” denmis, Islam ilim geleneginde bir telif turune de bu sekliyle ad olmustur. v-c-h ( وجه ) kokunden turemis olan “Tevcih” kelimesi ise, bir seyi bir yere yoneltmek, bir yone dogru dondurmek gibi anlamlara gelmektedir. Endulus’lu Mâlikiler’in onde gelenlerinden Dede Ibn Rusd, mezheb furuuna dair kaleme aldigi hacimli eserine bu iki kavrami da kullanarak el-Beyân ve’t-tahsil ve’s-serh ve’t-tevcih ve’t-ta‘lil fi mesâili’l-Mustahrece seklinde uzunca bir isim vermistir. Aslinda o, bu isimlendirmeyle mezheb muntesibi olarak gerceklestirdigi fikhi faaliyetler hakkinda bazi isaretler de vermektedir. Bu calismada oncelikle el-Beyan ve’t-tahsil hakkinda kisa bir bilgi verilecektir. Daha sonrasinda bu eserde “tahsil” ve “tevcih” kavramlarinin hangi anlamlarda kullanildigi bazi furu fikih ornekleriyle gosterilecektir.