19. YÜZYIL SONLARINDA KIRKLARELİ MERKEZ İLÇEDE BULUNAN GAYRİMÜSLİM OKULLARI

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde Tanzimat (1839) ve Islahat (1856) Fermanlarının ilan edilmesiyle gayrimüslim azınlıklara yeni haklar tanınarak ırk, dil, din ayrımı olmaksızın Osmanlı tebaasını eşit hale getirilmiştir. Yasak ve kısıtlamaların kaldırılmasının ardından gayrimüslim azınlıklar tarafından dini ve sivil pek çok yapı inşa edilmiştir. Bu dönemde inşa edilen yapı türlerinden biri de kendi kültürlerini ve dinlerini yaymayı kolaylaştıran okullar olmuştur. Çalışma alanı olan Kırklareli, konumu itibari ile Osmanlı’nın Avrupa’ya açılan penceresi olması olması açısından stratejik olarak önemli bir kenttir. Kırkkilise Sancağı olarak da bilinen kentte, yüzyıllar boyunca Rum, Musevi, Bulgar ve Türk halkları sorunsuz bir arada yaşamıştır. Azınlıklara haklar tanıyan fermanların ilan edilmesiyle birlikte, 19. yüzyılda başlayan ve azınlık haklarının iyileştirilmesini amaçlayan yasal düzenlemelerle, ülkenin her yanında olduğu gibi Kırklareli’nde de gayrimüslim azınlıkların kısıtlamaları kaldırılmış ve kendi cemaatlerine ait okullar inşa edilmiş, öncesinde var olan okulların durumları da iyileştirilmiştir. 19. yüzyılda Kırklareli Merkezi’nde Rumlara ait 8, Bulgarlara ait 3 ve Yahudilere ait 1, toplamda 13 gayrimüslim okulu hizmet vermekteydi. Bu okullar arasında yüksekokullar, kız okulları, kent okulları, anaokulları, ilkokul ve karma okullar bulunmaktaydı. Günümüze ulaşan ve Yayla Mahallesinde bulunan Yunan Okulu ile Arion Müzik Okulu dışındaki tüm okullar savaşlara, doğa koşullarına ve vandalizme karşı direnemeyerek yok olmuş ve tarihe karışmışlardır. Sonuç olarak; Kırklareli’nde 19. yüzyıl sonlarında bulunan gayrimüslim okulları incelenmiş, günümüze ulaşanlar hakkında bilgiler verilmiş ve Osmanlı Devleti sınırları içinde gayrimüslim azınlıkların okullarının kendilerine has, farklılıkları olan, inşa edildikleri bölgelere yenilik getiren ve sahip oldukları mimari özellikler ile inşa edildikleri dönemin özgün yaşam biçimini yansıttıkları görülmüştür.