Resimli Çocuk Kitaplarında Afet Kavramının İncelenmesi

Abstract

Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi temelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında, afetleri konu alan çocuk kitaplarının hangi afet türlerini işlediklerini belirlemek hedeflenmiştir. Henüz yaşamının ilk yıllarında afetlere dair bilgileri edinmiş çocuklar, yaşamlarının ileriki yıllarında afetlerin önlenmesi ve afetlere karşı tedbirlerin alınması konusunda daha duyarlı olabilmekte ve bu sayede toplumsal bilincin oluşturulmasına yönelik tutumlara daha meyilli olabilmektedirler. Bu açıdan bakıldığında çocuğun tüm gelişimsel alanlarını göz önünde bulundurarak hazırlanmış edebi türlerin, afetlere dair bilgilerin öğretilmesinde önemli bir yere sahip olduğu düşünülmektedir. İlgili literatürde afetleri konu alan çalışmalara bakıldığında, araştırmaların ya bir programı afetler açısından incelediği, ya da belirlenmiş ders kitaplarını afet bilinci açısından incelediği görülmektedir. Yapılan literatür taramaları süresince bu araştırmadaki gibi çocuklar için hazırlanmış kitapların hangi afetleri ele aldığını incelediğini araştıran bir çalışmaya rastlanamamıştır. Halbuki afetleri konu alan çocuk kitaplarının hangi afetler üzerine yoğunlaştığını bilmek, çocuklara hangi afetler hakkında bilgi kazandırılmaya çalışıldığının görülmesine, eğer bu hususta bir eksiklik olduğu düşünülürse bunun giderilmesine yönelik çalışmaların yapılmasına olanak verir. Bu amaçlar doğrultusunda afetler ile ilgili hazırlanmış çocuk kitapları çalışmanın alt problemlerine göre analiz edilmiştir. Elde edilen verilerin gösterilmesinde frekans analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, afetleri konu edinen çocuk kitaplarında çocuklara; deprem, sel, fırtına, yangın, yanardağ patlaması, kuraklık ve tsunami afetleriyle ilgili bilgiler kazandırılmaya çalışıldığı bulgusuna erişilirken, en yüksek frekansta bilinç kazandırılmaya çalışılan afetlerin sırayla deprem (14), fırtına (7), sel (5), yangın (5), yanardağ patlaması (3), kuraklık (1) ve tsunami (1) olduğu görülmüştür. Bu araştırmanın, ilerde çocuklara yönelik hazırlanacak çocuk kitaplarında afet konusunun en etkili işlenmesinde yol gösterici olacağına inanılmaktadır.