Bir Budist Ahlak Klasiği: Aryaşura’nın Catakamala’sı

Abstract

Dinî geleneklerin en önemli yönlerinden biri ahlaki yapılarıdır. Bütün dinler müntesiplerine ahlaklı yaşamayı salık verir ve bu anlamda birtakım prensipler ortaya koyar. Ahlaki prensipler dinlerin kutsal metinleri içinde önemli bir yer tutar. Öte yandan kutsal metinler dışında üretilen dinî literatürde ahlaki öğretileri esas alan metinlere çokça tesadüf edilir. Bu metinler çeşitli edebî türleri kullanabilir. Budist gelenek söz konusu olduğunda Cataka adı verilen öyküler, bu açıdan önemli bir edebî türü oluşturur. Buda’nın geçmiş yaşam anlatıları olarak tanımlanabilecek Catakalar, onun bir bodhisattva yani Buda olma yolunda bir namzet iken sergilediği erdemleri işler. Budist gelenekte yüzlerce Catakadan söz edilir. Pali Kanon’un Cataka kitabı bunların 547’sini içerir. Budist literatürde ilhamını Cataka öykülerinden alan derlemelere de rastlanır. Aryaşura’nın kaleme aldığı ve otuz dört Cataka öyküsünü barındıran Catakamala, bu derlemelerin en bilinenidir. Elinizdeki makale, bir taraftan Catakamala’yı tanıtmaya ve Catakamala’nın Budist ahlak geleneğini yansıtmadaki katkısını değerlendirmeye çalışırken diğer taraftan eserin içerdiği öyküler çerçevesinde Budizm’in kimi ahlaki esaslarını ortaya koymaya gayret edecektir.