LORD RAGLAN’IN KAHRAMAN KALIBI ve ALP HAN ORBA

Abstract

OZET Anlatiya dayali edebi turlerde olay orgusunu ayakta tutan en onemli dinamiklerden biri sahis kadrosudur. Ture has ozelliklere gore bu kadro zengin olabildigi gibi tek bir kisinin bulundugu turler de mevcuttur. Bir halk edebiyati urunu olan destanlar da uzun veya kisa, mensur yahut manzum olsun zengin bir sahis kadrosuna, merkezi/tali kahraman(lar) havuzuna sahiptir. Eserin hacmine gore bu durum artis veya azalma gostermekle birlikte orgunun temeli merkezi kahraman(lar) etrafinda sekillenir. Bati ve Dogu literaturunde destan kahramani merkezli yapisal inceme yapilmistir. Bu calismalari yapan arastiricilar arasinda J.G. Von Hahn, Otto Rank, Axel Olrik, Thomas Carlyle, Eric Hobsbawm, C.W. Bowra, Joseph Campbell, Dean A. Miller, Ye. M. Meletinsky, gibi isimlerin yani sira Lord Raglan’in calismasi onemli bir yer tutar. Latin ve Orta Dogu menseli destan kahramanlari uzerine yaptigi ve yirmi iki madde ile kaliplastirdigi bu calisma Turkiye sahasi arastirmacilar tarafindan da bazi Turk destan kahramanlarina tatbik edilmistir. Raglan’in kalibi ile olan farklilik ve benzerlikler ortaya konmustur. Biz bu calismada Guney Sibirya Turk destancilik gelenegi icinde yer alan Hakas Turk destani Han Orba’nin merkezi kadin kahramani alp Han Orba’yi soz konusu kalip cercevesinde inceleyecegiz. Bu minvalde hem Raglan’in kahramanlari hem de bazi Turk destan kahramanlari arasindaki benzerlik ve farkliliklari ortaya koyacak, Han Orba destani isiginda bazi degerlendirmelerde bulunacagiz. Anahtar Kelimeler: Lord Raglan, Hakas Turkleri, geleneksel kahraman kalibi, Han Orba