Karantina ve Aşı Karşıtı Protestolarda Özgürlük Tartışması ve Küresel Sisteme Muhafazakar Eleştiriler: ABD ve Avrupa’dan Örnekler

Abstract

Karantina ve sonrasında aşı karşıtı gösteriler, 2020’den bu yana hemen hemen her ülkede çeşitli büyüklüklerde gelişmiş ve neredeyse küresel bir eylem dalgasına dönüşmüştür. Çalışmanın amacı, bu eylemlerde muhafazakar argümanların eylemlerin yoğunlaştığı ABD ve Avrupa örneklerinde nasıl tanımladığını incelemektir. Çalışmada üç ana eksen, muhafazakar argümanlarla gerçekleşen eylemler, buradaki özgürlük vurgusu ve bunun küresel çapta bir söyleme dönüşmesi incelenecektir. Bu çerçevede liberalizm ve muhafazakarlık arasındaki bağların esnediği, neoliberal dünyanın serbest piyasaların işleyişi üzerinde kurduğu normallerin sarsıldığı savunulacaktır. Salgının yarattığı yeni durumun önceki siyasal sistemin temellerini aşırı biçimde değiştirme ihtimali, muhafazakarları eyleme sürükleyen temel noktadır. Çeşitli sayısal verilere değinse de asıl olarak kavramsal eksende ilerleyen bu çalışmada öncelikle bu hareketlerin oluştuğu siyasal ve ekonomik çerçeve, neoliberalizm ve popülizm kavramlarına dair temel tespitlerle çizilecektir. Ardından ABD ve Avrupa’da hareketleri koordine eden kurum ve örgütler üzerinden eylemlerde öne çıkarılan özgürlük bağlamı incelenecektir. Piyasaların güvenliği ve kişisel özgürlük bağlamlarında küresel düzenin ana ekseni haline gelen neoliberalizm, toplumsal protestoların yeni hedef tahtası olmuştur. Muhafazakarlığın makul olma, liderler aracılığıyla yavaş bir değişim isteği bu eylemlerde, bu düşüncenin çok yatkın olmadığı radikal yöntemlerle daha keskin bir direnişe ve sadece yerel düzeyde değil küresel çapta bir eleştiriye dönüşmüştür. Burada, küreselleşme-karşıtı hareketteki gibi, hiyerarşik ya da sıkı bir örgütlenme içinde olmadan, taban oluşumlarının, sıradan insanın gündelik hayat dertlerine dair taleplerini ifade eden kendiliğinden oluşumların ve ona eşlik eden yeni birlikteliklerin kitlelerin eylem ve ifade biçimi olmaya başladığı görülebilir. Bu yeni eklemlenmelerin neoliberal işleyişin içinde yeni kırılmaları ifade etme ihtimali yüksektir.