Zbrodnia pomorska 1939 r. w powiecie tczewskim: sprawcy, ofiary, pamięć, odpowiedzialność

Abstract

Zbrodnia pomorska 1939 r. była przede wszystkim eksterminacją dziesiątek tysięcy przedstawicieli polskiej inteligencji, rozstrzelanej w ramach „Inteligenzaktion”, ale także rolników, robotników i rzemieślników, zamordowanych przez niemieckich sąsiadów. Po zajęciu powiatu tczewskiego przez wojska niemieckie od 2 września 1939 r. władze okupacyjne zaczęły tworzyć obozy internowania i punkty zbiorcze w więzieniach dla ludności polskiej. Na terenie powiatu tczewskiego miejsca takie znajdowały się w więzieniach sądowych w Tczewie i Gniewie, Szkole Rzemieślniczej w Tczewie, na terenie Fabryki „Arkona” w Tczewie, na terenie zamku w Gniewie oraz w Seminarium Duchownym w Pelplinie. Stamtąd więźniowie wywożeni byli do miejsc straceń w Lesie Szpęgawskim i w koszarach w Tczewie. Egzekucje poprzez rozstrzelanie na terenie koszar prowadzili członkowie załogi obozu „Internierungslager” i komanda SA w Gdańsku. Rozstrzeliwań dokonywano głównie na terenie dawnej prochowni i na placu ćwiczeń za koszarami. Ciała zamordowanych były grzebane na terenie koszar. Zginęło tam wówczas około 120 osób. W grupie tej byli pracownicy polskiej administracji, przedstawiciele inteligencji, adwokacji, nauczyciele i duchowni (w tym 20 księży kapituły pelplińskiej). W wyniku prac ekshumacyjnych przeprowadzonych w 1945, 1947 i 1976 r. zidentyfikowano zwłoki 79 osób. Obóz tczewski funkcjonował do stycznia 1940 r. i w jego murach osadzono około 500 więźniów.