Populizm penalny — źródła i przejawy w polskim życiu publicznym

Abstract

Z przeprowadzonych badań wynika, że jedną z przyczyn krytycznych opinii Polaków o sądownictwie jest poczucie, że kary orzekane przez sądy są zbyt łagodne. Zgłaszane oczekiwania wymierzania surowszych kar połączone z przekonaniem polityków o potrzebie reagowania na nie w drodze zwiększania represyjności wpisują się w fenomen populizmu penalnego. Chociaż w literaturze można spotkać się z wyjaśnieniami, że bierze się on z braku poczucia bezpieczeństwa w społeczeństwie, jego źródła są bardziej złożone, tzn. z jednej strony, będzie to pełen zaniedbań sposób komunikowania się sądów ze społeczeństwem i z drugiej wynika z przekazów medialnych nastawionych na konstruowanie fragmentarycznej, sensacyjnej i emocjonalnej narracji. Skala oddziaływania tych dwóch czynników zdeterminowana jest dynamiką społecznych przemian związanych m.in. z globalizacją. Populizm penalny wyraźnie ujawnia się w stylu retoryki dominującym w polskiej debacie publicznej. Prowadzi on do doraźnych, bezrefleksyjnych działań legislacyjnych podejmowanych pod wpływem społecznej presji. Zazwyczaj zamiast rozwiązywać problemy, będzie podsycał konflikty społeczne i poszerzał sferę kontroli państwa.