LAKAYLAR VE DİLLERİ

Abstract

Lakaylar, Tacikistan Cumhuriyeti’nin merkezi ve guney bolgeleri ile Afganistan’in kuzey bolgelerinde yasayan bir Turk toplulugudur. Bunun disinda Pakistan ve Iran’in bazi bolglerinde de Lakay varligindan soz edilebilir. XVIII-XIX. asirlarda kendilerine buyuk yaylalar tahsis edilen Lakaylar Maveraunnehir bolgesinde hayvancilikla ugrasmislardir. Isyana kadar Lakaylar Buhara Emirligine bagli olmuslardir. 1920’li yillarda Lakaylar da bagimsizlik hareketlerine katilmislardir. Fakat diger etnik gruplar gibi Lakaylar da surgune ugramislardir. Enver Pasa’nin da icinde bulundugu bu bagimsizlik hareketleri basarisizlikla sonuclanmistir. 1991 yilinda Tacikistan’in Dusanbe sehri sinirina yakin Koktas’ta Ozbekce yayimlanan Laqay Avazi isimli mecmuada verilen bilgilere gore gunumuzde bu etnik grubun sayisi 500 bin kisiden fazladir ve dilleri yok olma tehlikesiyle karsi karsiyadir. Bugune kadar Lakaylarin kokeni ve dilleri hakkinda bazi calismalar yapilmistir. Bu calismalarda Lakaylarin bazen Kirgiz, Kazak, Karakalpak ve Ozbek gibi Turk topluluklariyla bazen de Guney Sibirya’daki Turk topluluklariyla akraba olduklari tezleri ile surulmustur. Bu tezlerde boy isimleri, yer ve su isimleri, atlar uzerindeki damgalar karsilastirilarak cesitli cikarimlarda bulunulmustur. Bazi arastirmalarda dillerinin Kazakcaya ozgu ozellikler tasidigi bazi arastirmalarda ise Ozbekcenin etkisinde oldugu belirtilmistir. Soz varligi uzerinde yapilan inceleme neticesinde Farsca ve Tacikcenin de etkisini gormek mumkundur. Ancak Lakaylarin dilleri uzerine ayrintili bir calisma yapilmamistir. Bu makalede Lakay diyalektinin karakteristik fonetik ve morfolojik ozellikleri uzerinde durulmus ve Lakay diyalektinin de icinde bulundugu yeni bir dil tasnifi onerisinde bulunulmustur.