COVID-19 Pandemisinin Türkiye’de Hanehalkı Sağlık Harcamaları ve Sağlıkta Finansal Koruma Üzerindeki Olası Etkileri

Abstract

Yuksek oranda yapilan cepten saglik harcamalarinin bir sonucu olan hanehalklarinin uzerindeki finansal yukun izlenmesi ve saglikta finansal korumanin guclendirilmesi kuresel anlamda ilgi goren 2030 Surdurulebilir Kalkinma Hedefleri’nden biri olagelmistir. Bir saglik sorunu olarak baslayip kuresel bir ekonomik krize donusen COVID-19 pandemisi Turkiye icin Saglikta Donusum Programi (SDP) ile belirlenmis hem saglik hizmetlerine erisimin yayginlastirilmasi hem de hanehaklarinin saglik harcamalarindan kaynakli finansal risklerinin azaltilmasi hedefleri icin bir tehlike olusturmaktadir. Bu calismada, COVID-19 pandemisinin Turkiye’de hanehalklarinin gelir ve harcamalarindaki azalmalari tahmin edilerek yoksulluk ve saglikta finansal korumada meydana gelebilecek olasi etkileri hesaplanmistir. TUIK’in 2020 yili icin yayinladigi sektorel bazli daralmalar ve isgucu piyasasindaki kayiplardan yola cikarak oncelikle hanehalklarinin gelirlerindeki azalmalar, dolayisiyla ortaya cikacak yeni yoksulluk oranlari, sonra ise cepten yapilan saglik harcamalarindaki dort farkli senaryo goz onunde bulundurularak hanehalklarinin karsilasabilecekleri saglik finansal yukleri hesaplanmistir. Analizlerimize gore, Turkiye’de 2020 yilinda hanehalki harcamalarinda ortalama %5,3’luk bir azalma yasanacagi hesaplanmistir. Hanehalki harcamalarindaki bu dususlere bagli olarak yaklasik 1,35 milyon ek nufusun COVID-19 krizi nedeniyle yoksullukla karsi karsiya kalacagi tahmin edilmistir. Saglikta finansal koruma acisindan cepten yapilan saglik harcamalarindaki dort farkli senaryomuza gore 103 ile 758 bin arasi bir ek nufus katastrofik saglik harcamalarina maruz kalabilecek, 82 ile 153 bin arasi bir ek nufus ise cepten yapilan bu saglik harcamalari nedeniyle yoksullasabilecektir. COVID-19’un yol actigi hanehalklarinin gelir ve harcamalarindaki azalmanin etkilerini azaltmak icin, politika yapicilar halk sagligi hizmetleri finansmanini artirmali ve temel saglik hizmetleri icin cepten yapilan harcamalari pandemi suresince minimum duzeye indirmelidir. Saglik hizmetleri alaninda kullanici katkilarinin askiya alinmasi ya da ertelenmesi, saglik hizmetlerine erisimin yayginlastirilmasi ve sosyal koruma hedeflerinin guclendirilmesi COVID-19 sonrasi donemde daha derin bir yoksullugu ve finansal yuku onlemeye yardimci olabilir.