HİSBE TEŞKİLATI ÖZELİNDE İBN TEYMİYYE’NİN İKTİSADİ NAZARİYESİ: PİYASA, FİYATLAR VE ÜCRETLER.

Abstract

13. yy.’in sonu 14. yy’in baslarinda yasayan Ibn Teymiyye kelam, akaid ve fikih gibi alanlarda eserler verdigi gibi iktisadi alana yonelik eserler de vermistir. Hisbe adli eseri, Ibn Teymiyye’nin iktisat dusuncesi icin onemli bir kaynaktir. Ibn Teymiyye, adil fiyat, adil ucret ve piyasa isleyisi gibi dogrudan iktisadi alanla ilgili olan kavramlarin yaninda mulkiyet ve sozlesme (akit) gibi iktisat ve hukukun kesistigi kavramlari da gundemine tasimistir. Ibn Teymiyye, her ne kadar dogrudan piyasa ile ilgili konulari tartismis olsa da onun bakis acisindan asil onemli olan nokta piyasa-ahlak iliskisidir. Insani gayeli bir varlik olarak telakki eden Ibn Teymiyye, insan eyleminde nihai gayeyi oncelemektedir. Bu bakis acisi ise piyasa etkinliginin ahlak bagimli olmasini gerektirmektedir. Ibn Teymiyye Ihtiyac, zaruret, zulum ve adalet kavramlariyla birlikte dusundugu piyasa etkinliginde devlet ya da idari erkin piyasaya mudahale edebilecegini savunur. Mudahale hem ihtiyaclarin karsilanmasi hem de haksizliklarin ortadan kaldirilmasi amaciyla yapilabilir. Piyasa duzeni, hukuki duzenlemeler ve idari etkinlik baglaminda tasavvur ettigi iktisadi eylem her seyden once ahlaki norma uygun olmali ve insanlarin hayatinda kolaylik saglamalidir. Ayrica piyasa aktorleri de oncelikle ahlaki birer birey olarak dusunulmustur. Isci, uretici ve tuketici haklarina riayet eden ahlaki bir ekonominin tesisi icin, ahlak merkezli piyasa tasavvurunun temsilcisi olan Ibn Teymiyye’nin goruslerinden gunumuz icin de cikarilacak dersler vardir.