Büyük Veri ve Derlem Anlambilim Açısından Aşk Kavramı: Anlam, Gönderim ve Metafor

Abstract

Farkli disiplinlerde ask uzerine calismalar yapilmakla birlikte ask soyut bir kavram  oldugu icin tanimlanmasi oldukca guctur. Disiplinlerarasi ask calismalarina katkida  bulunmayi amaclayan bu calisma, askin Turkce’de ne anlama geldigini ve dilde  kullanimini bilgisayarli dilbilim ve derlem yontemleriyle analiz ederek ask kavraminin  ilkornegini ortaya koymaktadir. Calisma kuramsal olarak Ilkornek Kurami ile Derlem  Anlambilim kuramlarini kullanip Derlem ve Buyuk Veri analiz yontemlerinden  yararlanmaktadir. Ilkornek kuramina gore ilkornek bir sinifin belli basli ozelliklerini  tasimaktadir. Şeyler beyinde kategorize edilirken ilkorneklere benzerliklerine gore  siniflandirilirlar. Kategoriler arasinda gecisler cok kesin degildir. Bazi seyler ilkornege  daha cok benzeyip kavrami daha cok temsil ederken, bazilari daha az benzeyip  kavrami daha az temsil etmektedirler. Derlem anlambilim kuramina gore ise, bir  sozcugun anlami, sozcugun cekimli hallerini de kapsayan sozcugun ozune, bu sozcukle  beraber kullanilan diger sozcuklere, sozcugun icinde bulundugu dilbilgisel yapilara,  konusucularin bilgi, tavir ve tutumlari ile dis dunya bilgisine ve metin / konusma turune  dayanmaktadir. Calismanin verisi Turkce Ulusal Derlemi’nden ask sozcugunun gectigi  2,500 satir, 10,671 farkli sozcuk ve toplam 27,855 sozcukten ve Twitter’dan 85,980  kisa mesaj (tweet) 130,016 farkli sozcuk ve toplam 1,280,736 sozcukten olusmaktadir.  Analiz sonuclarina gore ask, NITELIK, NICELIK, ZAMAN, YER, GERCEKLIK,  ZIHIN, BEDEN, DIL, INANC, ŞEY, KIŞI, BITKI ve TAŞIT ilkornekleriyle baglantili  bir kavram olup bu ilkorneklerle ilgili kavramlarla birlikte siklikla kullanilmaktadir.  Ask hem pozitif hem negatif duygu ifadeleriyle birlikte kullanilmaktadir. Ayrica, ask  yakin iliski ve baglanma ile ilgili sozcuklerle ifade edildigi gibi gercek olmayan bir  baglanmayi, nesne veya gruba baglanmayi ve baglanmasiz iliskileri de icermektedir.  Dolayisiyla, askin anlami baglama gore degisken olup dilin resmi ve gundelik  kullanimlarina gore de cesitlilik gostermektedir. Bu nedenlerle, hem gozlem / gorusme  yapilan calismalarda hem de deneysel calismalarda bu kavramlarin kullanimina dikkat  etmek, gelistirilen olcum araclarindaki tanimlar ve katilimcilarin kullandigi kavramlar  arasindaki farkliliklarin arastirma sonuclarini etkileyebilecegi goz ardi edilmemelidir.