Muʿāwiya Debates in Islamist Journals: The Example of Hakikat Yolu

Abstract

Emevî Devleti’nin kurucusu Muâviye, İslâm tarihinde en çok tartışılan isimlerden biridir. Tarihî süreçte Muâviye’yi savunanlar olduğu gibi eleştirenler de olmuştur. Farklı gerekçelere dayanan bu müdafaa ve tenkitlerde zaman zaman aşırı görüşlerin ortaya konulduğu da görülmektedir. Bunun neticesinde Muâviye tartışmalarına dair geniş bir literatür ortaya çıkmıştır. Günümüzde de sürdürülen bu tartışmalardan, Cumhuriyetin ilk yıllarında yayınlanan İslâmcı dergiler de bigâne kal-mamışlardır. Ancak bu dergilerde yürütülen Muâviye özelindeki tartışmalar, yeterince ilgi görmemiştir. Söz konusu dergiler arasında yer alan Hakikat Yolu dergisinde Yeşilzâde Mehmed Sâlih ve Şemseddin Yeşil’in Muâviye ve Muâviye’yi savunanlara yönelik tenkit tonu ağır yazıları dikkat çekmektedir. Onların yazıları etrafında karşılıklı soru ve cevaplarla oluşturulan canlı bir tartışmanın varlığı görülmektedir. Bu çalışmada Hakikat Yolu dergisi merkezli Muâviye algısına odaklanılmaktadır. Söz konusu algı, yukarıda zikri geçen iki yazarın Muâviye ile ilgili kaleme aldıkları yedi yazısı üzerinden tespit edilmektedir. Çalışmanın temel amacı, İslâmcı dergilerde Muâviye tartışmalarının gerilim düzeyini tırmandıran Hakikat Yolu dergisindeki Muâviye ile ilgili yedi yazı özelinde tartışmalardaki eleştiri ve iddiaların tarihî yönü değerlendirmektir. Ulaşılan bulgular çerçevesinde tarafların Muâviye savunusu ve eleştirisinde kullandıkları argümanların tartışmaya açık olduğu söylenmelidir. Yine tarihî sıhhat değeri açısından zaman zaman uydurma rivayetlerin kullanıldığı da anlaşılmaktadır.