دو تقریر رقیب در ماهیت استنتاج و نسبت آن با شهود در اندیشۀ دکارت

The Review of Laser Engineering Pub Date : 2020-09-22 DOI:10.30465/LSJ.2021.35984.1352

مهدی بهنیافر

{"title":"دو تقریر رقیب در ماهیت استنتاج و نسبت آن با شهود در اندیشۀ دکارت","authors":"مهدی بهنیافر","doi":"10.30465/LSJ.2021.35984.1352","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"این پژوهش به بررسی ماهیت استنتاج و نسبت آن با شهود در اندیشۀ دکارت می‌پردازد. برخی مدعیات دکارتی مبنی بر یقینی‌تر بودن شهود و قابلیت فروکاهش استنتاج به آن، از جمله سرچشمه‌های این بحث است که دست‌کم دو تقریر رقیب هنجاری-اصل‌موضوعی و روان‌شناسی‌گروانۀ بحث شده در این پژوهش را در میان شارحان برانگیخته است. آرمان تقریر نخست، کاستن از نقش حافظه و گاه تخیل در زنجیره‌های طولانی استنتاج به‌واسطۀ خطاپذیری آنها در دید دکارت است. حصول این آرمان هم وابسته به ممارست و تمرین برای جای‌دادن زنجیره‌های استنتاجی هر چه طولانی‌تر در یک شهود واحد دکارتی است. این تقریر هم استقلال نتیجۀ منطقی را می‌پذیرد، هم استنتاج را قابل‌تعریف بر اساس معرف‌هایی همچون قواعد تبدیل و اصول پایۀ منطقی می‌داند هم این‌که منافاتی با درخت اصل‌موضوعی معرفت دکارتی ندارد. اما تقریر دوم اساسا درون‌مایۀ استنتاج را همان فراچنگ‌آوردن شهودی به‌عنوان فعل سادۀ ذهنی می‌داند که چیزی جز یک شهود پیچیده با متعلقات متعدد نیست. لذا این تقریر، استنتاج را فاقد درون‌مایۀ منطقی و غیرقابل‌تعریف بر اساس معرف‌هایی همچون اصول و قواعد منطقی می‌داند و به‌جای آن فراچنگ‌آوردن حقیقت مستنتج آشکار شده در پرتو نوعی شفافیت روان‌شناختی تجربه شده توسط سوژۀ معرفت را می‌نشاند. نشان داده‌ام که هر دو تقریر با تکیه بر بخشی از متون دکارت می‌کوشند قابل‌جمع با عینیت شناختی به‌نظر برسند و قرائتی فطری و انتخاب‌ناپذیر از منطق دکارتی ارائه کنند؛ اما تقریر دوم هم با فقره‌های اساسی‌تر اندیشۀ دکارت و هم با استقلال منطق منافات دارد؛ لذا نمی‌تواند به‌نحو قابل قبولی از عهده این دو مدعا برآید.","PeriodicalId":308244,"journal":{"name":"The Review of Laser Engineering","volume":"73 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2020-09-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"The Review of Laser Engineering","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.30465/LSJ.2021.35984.1352","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

این پژوهش به بررسی ماهیت استنتاج و نسبت آن با شهود در اندیشۀ دکارت می‌پردازد. برخی مدعیات دکارتی مبنی بر یقینی‌تر بودن شهود و قابلیت فروکاهش استنتاج به آن، از جمله سرچشمه‌های این بحث است که دست‌کم دو تقریر رقیب هنجاری-اصل‌موضوعی و روان‌شناسی‌گروانۀ بحث شده در این پژوهش را در میان شارحان برانگیخته است. آرمان تقریر نخست، کاستن از نقش حافظه و گاه تخیل در زنجیره‌های طولانی استنتاج به‌واسطۀ خطاپذیری آنها در دید دکارت است. حصول این آرمان هم وابسته به ممارست و تمرین برای جای‌دادن زنجیره‌های استنتاجی هر چه طولانی‌تر در یک شهود واحد دکارتی است. این تقریر هم استقلال نتیجۀ منطقی را می‌پذیرد، هم استنتاج را قابل‌تعریف بر اساس معرف‌هایی همچون قواعد تبدیل و اصول پایۀ منطقی می‌داند هم این‌که منافاتی با درخت اصل‌موضوعی معرفت دکارتی ندارد. اما تقریر دوم اساسا درون‌مایۀ استنتاج را همان فراچنگ‌آوردن شهودی به‌عنوان فعل سادۀ ذهنی می‌داند که چیزی جز یک شهود پیچیده با متعلقات متعدد نیست. لذا این تقریر، استنتاج را فاقد درون‌مایۀ منطقی و غیرقابل‌تعریف بر اساس معرف‌هایی همچون اصول و قواعد منطقی می‌داند و به‌جای آن فراچنگ‌آوردن حقیقت مستنتج آشکار شده در پرتو نوعی شفافیت روان‌شناختی تجربه شده توسط سوژۀ معرفت را می‌نشاند. نشان داده‌ام که هر دو تقریر با تکیه بر بخشی از متون دکارت می‌کوشند قابل‌جمع با عینیت شناختی به‌نظر برسند و قرائتی فطری و انتخاب‌ناپذیر از منطق دکارتی ارائه کنند؛ اما تقریر دوم هم با فقره‌های اساسی‌تر اندیشۀ دکارت و هم با استقلال منطق منافات دارد؛ لذا نمی‌تواند به‌نحو قابل قبولی از عهده این دو مدعا برآید.

查看原文本刊更多论文

این پژوهش به بررسی ماهیت استنتاج و نسبت آن با شهود در اندیشۀ دکارت میپردازد.برخی مدعیات دکارتی مبنی بر یقینیتر بودن شهود و قابلیت فروکاهش استنتاج به آن، از جمله سرچشمهای این بحث استک ه دستکم دو تقریر قیب هنجاری-اصلموضوعی و روانشناسیگروانۀ بحث شده در این پژوهش را در میان شارحان برانگیخته است.آرمان تقریر نخست، کاستن از نقش حافظه و گاه تخیل در زنجیرههای طولانی استنتاج بهواسطۀ خطاپذیری آنها در دید دکارت است.حصول این آرمان هم وابسته به مارست و تمرین برای جایدادن زنجیرههای استنتاجی هر چه طولانیتر در یک شهود واحد دکارتی است.این تقریر هم استقلال نتیجۀ منطقی را میپذیرد هم استنتاج را قابلتعریف بر اساس معرفهای همچون قواعد تبدیل و اصول پایۀ منطقی میداند هم اینهک منافاتی با درخت اصلموضوعی معرفت دکارتی ندارد.اما تقریر دوم اساسا درونمایۀ استنتاج را همان فراچنگآوردن شهودی بهعنوان فعل ساد ۀ ذهنی میداند که چیز جز یک شهود پیچیده با متعلقات متعدد نیست.لذا این تقریر، استنتاج را فاقد درونمایۀ منطقی و غیرقابلتعریف بر اساس معرفهای همچون اصول و قواعد منطقی میداند وبهجای آن فراچنگآوردن حقیقت مستنتج آشکار شده در پرتو نوعی شفافیت روانشناختی تجربه شده توسط سوژۀ عرفت را مینشاند.نشان دادهام کهر دو تقریر با تکیه بر بخشی از متون دکارت میکوشند قابلجمع با عینیت شناختی بهنظر برسند و قرائتی فطری و انتخابناپذیر از منطق دکارتیارائه نند؛ اما تقریر دوم هم با فقرههای اساسیتر اندیشۀ دکارت و هم با استقلال منطق منافات دارد؛ لذا نمیتواند بهنحو قابل قبولی از عهده این دو مدعا برآید.

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

The Review of Laser Engineering

自引率

0.00%

发文量