Erken Cumhuriyet Döneminde Atatürk ve CHP’nin Sinema Politikası

Abstract

Erken Cumhuriyet Donemi’nde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) hukumeti, sanat alaninda ilerlemenin bir uygarlik gostergesi oldugu, Ataturk ilke ve inkilâplarinin halka iletilmesinde ve bir ulus devlet olusturmada sanatin etkili bir arac olarak kullanilabilecegi kanaatindedir. Sinemanin ise, bir egitim ve propaganda araci olarak goruldugune dair ifadelere ve belgelere rastlansa da cok etkili bir sekilde kullanildigini, devletten diger sanat dallari kadar destek gordugunu soylemek zordur. Halkevlerinde gosterilen sinema filmleri, genellikle egitim, haber ve propaganda filmleridir. Hukumet, sansur yasalariyla sinemayi, kendi politik tutumu cercevesinde bir duzene sokmaya ugrasirken, vergi indirimleriyle sinemacilarin daha rahat ekonomik kosullarda faaliyetlerini yurutmesini ve seyircilerin sinemaya daha kolay ulasmasini saglamaya calismistir. CHP hukumeti; 1920’ler ve 1930’larda, siyasal alanda yakin iliskiler kurdugu Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi (SSCB)’nden hem cesitli alanlarda egitici filmler ithal etmis hem de Sovyet sinemacilari Turkiye Cumhuriyeti’nin 10. Kurulus Yil D.numu kutlamalarini filme almalari icin Turkiye’ye davet etmistir. Bu calismada, Erken Cumhuriyet Donemi’nde CHP’nin sinema politikasi, Basbakanlik Cumhuriyet Arsivi (CA) belgelerine, hatiratlara ve alanla ilgili diger kaynaklara dayanilarak ayrintili olarak ele alinmaya calisilmistir.