Akıllı Ulaşım Sistemlerinin Dışsallık Bağlamında Değerlendirilmesi: Seçilmiş Ülke Uygulamaları

Abstract

Polislerin, ilk kez ellerini kullanarak, trafigi yonlendirmeleri ile sorunlari cozmeye calismasindan bu yana uzun bir sure gecmistir. Bu surecte hem ulasim araclari hem de ulasimdan kaynakli sorunlar farklilasmis ve cesitlenmistir. Nufus ve arac sahipligi artmis, kisa ve uzun mesafeli seyahat ve yuk tasima egilimi yukselmis, ulasim alaninda konfor, guvenlik, hiz gibi beklentiler cogalmistir. Beklentiler ve gerekliligin artmasiysa; ekonomik performans, guvenlik, hareketlilik ve cevresel surdurulebilirligi gelistirmek icin ulasim altyapisi ile bilgi ve iletisim teknolojilerinin uyumunu zorunlu kilmistir. Bilgi ve teknolojinin, ulasimin her alanina uygulanmasi ise ulasim sistemlerinin akilli sifatini kazanmasini saglamistir. Ulasim sistemlerinin akilli hale gelmesi, gerceklesen ekonomik faaliyetlerin alici ve saticinin yani sira ucuncu kisiler uzerinde de fiyatlandirilmamis yan etkiler dogurmasina neden olmustur. Bu etkiler yararli oldugunda pozitif, zararli oldugunda negatif dissalliklar ortaya cikmaktadir. Akilli Ulasim Sistemi sayesinde insan kaynakli hatalar minimize edilerek trafik kaynakli ucuncu kisilerin zaman kaybi, olumu, kazalar esnasinda yaralanmasi, maddi kayiplari, stres yasamalari, saglik sorunlari ve hava kirliligi gibi bircok negatif dissalligin onune gecilebilmektedir. Bu calismanin amaci, yazin taramasi kapsaminda, Avrupa Birligi ve cesitli ulkelerin (Avustralya, Singapur, Japonya, Amerika Birlesik Devletleri gibi) Akilli Ulasim Sistemleri ve Hizmetlerini inceleyerek (nedenlerini, uygulamalarini ve ciktilarini) ne tur dissalliklara sebep olduklarini ortaya koyarak, konunun onemini (insan, cevre ve ulasim bazli olmasi nedeniyle) vurgulayarak bu tur sorun yasayan ulkelere cozum onerilerinde bulunmak olmustur.