Մոռացված մի էջ Եղ. Չարենցի գրական ժառանգությունից

Abstract

Խորհրդային Հայաստանե թերթի 1928 թ. հունվարի 28-ի (թիվ 23) համարում տեղ է գտել Չարենցի մի նամակ, որը դուրս է մնացել ուսումնասիրողների տեսադաշտից։ Այն մի դրվագ է Չարենց-Վշտունի հակամարտության պատմությունից, որի արմատները խորանում են մինչև ,Երեքի դեկլարացիաե-ի շրջան՝ մինչև 1922-ի հունիս-հուլիս ամիսներ, երբ աղմկոտ շեփորահանդեսներից, գրական սուր բանավեճերից, դասախոսություններից, երեկույթներից, բյուլետենների հրապարակումից հետո ,Երեքե-ի գրական խմբակը պառակտվում է։ Պառակտման պատճառը անդամների (Չարենց, Աբով, Վշտունի) անձնական և գրական-ստեղծագործական տարաձայնություններն էին, ինչի մասին վկայում են նաև հուշագիրները (տե՛ս Աբով. ,Մի քանի համառոտ դրվագներ Չարենցի վերաբերյալ իմ հուշերիցե (,Հիշողություններ Եղիշե Չարենցի մասին…ե, Ե., 1961, էջ 127), Ալազան. ,Հուշերե, Ե., 1967, էջ 36, Նորենց. ,Հուշեր ևարձագանքներե, Ե., 1968, էջ 96)։ Չարենցը և Աբովը մեկնում են Մոսկվա՝ սովորելու, Վշտունին Երևանում հիմնադրում է պրոլետգրողների ,Մուրճե ամսագիրը, ապա նաև՝ Հայաստանի պրոլետարական գրողների միությունը և սկսում սուր, անզիջում պայքար Չարենցի դեմ։ A letter by Yeghishe Charents can be found in the newspaper “ Soviet Armenia” released on 28 January 1928 (issue 23), which has been left out of the sight of researchers. It is an episode from the conflict between Charents and Vshtuni, which roots deeply into the period of “The Declaration of Three”, until the months of June-July of 1922, when after the noisy presentations, heated literary debates, lectures, parties, newsletter publications, the literary group of “TheThree”disunited. The main reason for the disunion was the interpersonal and literary–creative disagreements among the members of the group (Charents, Abov and Vshtuni). Charents and Abov left for Moscow for studies, Vshtuni founded the proletarian writers’ journal ‘’Murch’’ (“Hammer”) in Yerevan, later the proletarian writers’ association, and started a sharp, uncompromising struggle against Charents. В газете «Советская Армения» в номере от 28-ого января 1928-ого года (номер 23) своё место нашло письмо Чаренца, которое осталось вне поля наблюдения исследователей. Это – отрывок из истории противостояния Чаренц-Вштуни, чьи корни углубляются до периода «Декларации трёх», до июня – июля 1922-ого года, когда, после шумных труботоржеств, литературных острых дискуссий, лекций, вечеринок, публикации бюллетеней, литературная группа «Трёх» распалась. Причиной распада стали личные и литературно-творческие разногласия членов (Чаренц, Абов, Вштуни). Чаренц и Абов отправляются в Москву для обучения, а Вштуни становится основателем журнала пролетарских писателей «Мурч» («Молот»), а также основателем союза пролетарских писателей и начинает бескомпромиссную борьбу против Чаренца.