Diyarbakır Kalesi Cephanesi (1740-1746)

Abstract

Yenicagda Osmanli hâkimiyetindeki sehirlerin onemli bir kisminin kale-kent seklinde oldugu gorulmektedir. Bu tip sehirler icerisinde dikkat cekenlerden biri de Diyarbakir’dir. Diyarbakir kalekentinin Iran sinirina yakin olmasi ve Osmanlilarin da uzun sure Iran’da kurulan devletlerle savas icinde olmasi, Diyarbakir’in onemini artirmistir. 1639 Kasrisirin Antlasmasi’ndan sonra uzun suren catismasizlik doneminin XVIII. yuzyilda bozulmasi, sinir bolgesine yakin olan Diyarbakir’in, cevresindeki kale-kentler icin lojistik destek merkezi olarak da kullanilmasina sebep olmustur. Bu calismada, 1743-1746 Osmanli-Iran savasinin da yasandigi 1740-1746 tarihleri arasinda Osmanli merkezi yonetiminin Diyarbakir Kalesi cephanesine verdigi onem uzerinde durulacak ve bu cephane etrafinda gelisen olaylar baglaminda Diyarbakir kent tarihinin bir kesitine isik tutulmaya calisilacaktir. Osmanli yonetimi, zikredilen savas yuzunden bu donemde Diyarbakir Kalesi cephanesine payitaht Istanbul’dan yuklu miktarda muhimmat sevk etmistir. Ayrica Diyarbakir Kalesi’nde mevcut cephaneden ayri olarak bir serasker takimi olusturmustur. Gonderilen muhimmat arasinda yer alan barutun cephanede korunmasi icin kirik olan barut varilleri tamir ettirilmistir. Bu donemde Nadir Şah’in kusattigi sehirlerden biri olan Musul’a Diyarbakir cephanesinden muhimmat gonderilmis, azalan Diyarbakir Kalesi cephanesi ise Halep Kalesi’nden sevk edilen muhimmatla yeniden doldurulmaya calisilmistir.