SZYMANOWSKİ’NİN OP.42 MEFTUN MÜEZZİNİN ŞARKILARI (PIEŚNI MUEZINA SZALONEGO) ADLI ESERİNİN SÖZ VE MÜZİK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Abstract

Karol Szymanowski’nin Op.42 Meftun Müezzinin Şarkıları (Pieśni Muezina Szalonego) adlı eserinin müzikal, metinsel ve düşünsel yönleri bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Konu ile ilgili literatür tarandığında, bahse konu eserin incelendiği Türkçe bir çalışma bulunamamıştır. Polonya’nın ulusal kaynaklarından beslenen Szymanowski’nin, Op.42 Meftun Müezzinin Şarkıları adlı eserinde “Doğu” ve “İslam” etkilerinin, bu etkilerin “Doğu” ya da “İslam”ın kaynak materyalleriyle ilişkisi ile metni destekleyen müzikal yapı öğelerinin bilinmemesi, bu çalışmanın problemi olarak belirlenmiştir. Bu çalışma ile kültürler arasındaki ilişkilerin sanat eserleri üzerindeki yansımalarının ortaya çıkarılmasının, bestecilerin düşünsel dünyalarını besleyeceği ve zenginleştireceği kıymetlendirilmektedir. Bu kapsamda, çalışmanın amacı; Meftun Müezzinin Şarkıları adlı eserin felsefî arka planını, metinde ve müzikte dikkat çeken özellikleri, metin-müzik ilişkisini ve müzikal yapıyı analiz ederek ortaya koymaktır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme tekniğine göre yürütülmüştür. Doküman inceleme tekniğiyle elde edilen veriler ve Op.42 Meftun Müezzinin Şarkıları’nın nota (1918 tarihli orjinal piyano versiyonu) ve ses kaydı analiz edilerek, yapıtın metinsel ve müzikal düzlemlerinde öne çıkan unsurları (kavram, aralık, akor vb.) ortaya konulmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda; Szymanowski’nin, Meftun Müezzinin Şarkıları’nın yaratım sürecinde Doğu” ve “İslam”ın kaynak materyalleri yerine kendi sezgi ve izlenimlerine başvurduğu görülmüştür. Şarkılarda Allahuekber, bismillah ve müezzin gibi simgesel ifadeler dışında “Doğu” ve “İslam” kültürü ile doğrudan ilişkilendirilebilecek başkaca bir ifadenin bulunmadığı, anlatımı ve duyguları destekleyen müzikal bir atmosfer oluşturma düşüncesinin gözetildiği, “Doğu” ve “İslam”a dair imgelerin, küçük/artırılmış ikili aralıklarının baskın olduğu ezgisel çizgilerle yansıtıldığı sonucuna varılmıştır.