Kayseri Hacılar Yukarı Mahalle Hülâsa Defterine Göre Mahalle Sakinlerinin Varlık ve Vergi Yapısının Analizi (19. Yüzyılın Sonları ile 20. Yüzyılın Başları)

Abstract

Bu calismanin amaci, Kayseri Hacilar’in yaklasik bir asir onceki iktisadi zenginlik duzeyini ve gayri menkul varliklar uzerinden servetin dagilimini tespit etmektir. Toplamda dort mahalle ve bir de yabancilardan olusan koyle ilgili belgeler okunmus; ancak calismada sadece Orta Mahalle ile ilgili veriler analiz edilmistir. Calismanin temelini teskil eden belgeler Kayseri Hacilara ait Hulâsa Defterleri’nden alinmistir. Kayitlarda mahalle sakinlerinin sahip olduklari mulkleri agirlikli olarak mustakil mulk olarak tuttuklari ve cogunlukla yuksek deger ifade eden ve o doneme gore nispeten yuksek refah seviyesinde sehirli/merkezi bir hayata hitap eden bag, hane, tarla cehri ve bahce turunden varliklara sahip olduklari anlasilmaktadir. Toplam mulkun kiymeti ve odenen vergi icerisinde en buyuk pay mustakil hanelere aittir. Mahallede servetin oldukca dengesiz bir sekilde dagildigi gorulse de zenginlik duzeyi arttikca servetten alinan vergilerin de arttigi, hatta vergi yukunun toplumun alt kesimlerinde oldukca dusuk oldugu soylenebilir. Ayrica, Orta Mahalle’de meskun ilk on zenginin mal varligi ve odedigi vergi miktarlari dikkate alindiginda, her birinin ayri ailelerden geldikleri, dolayisiyla zenginligin ayni ailelerde toplanmadigi tespit edilmistir. Son olarak, mahallede en zengin ikinci kisinin bir kadin olmasi, Osmanli gibi Islam toplumlarinda kadinlarin erkeklere gore mirastan daha az pay aldiklari, yeterince mal sahibi olmadiklari ve iktisadi hayata pek katilmadiklari yonundeki bilgi ve kanaatler bakimindan uzerinde durulmasi ve daha ileri arastirmalar yapilmasi gereken bir konudur.