17. YÜZYIL MUTASAVVIFLARINDAN KÂDİRÎ MUHYİDDÎN’İN NASÎHATNÂMESİNDE OSMANLI DEVLET İŞLEYİŞİ VE SOSYAL HAYAT

Abstract

17. yuzyil, Osmanli Devleti’nin duraklama devrini yasadigi bir donemdir. Bu donemde siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik hayatta buyuk degisim ve yozlasmalar gorulmustur. Bircok devlet adami, sâir ve yazarin eserine konu olan bu donemin bir mutasavvif gozuyle degerlendirilmesi onemlidir. Kâdiri Muhyiddin 17. yuzyilda yasamis onemli mutasavvif ve sâirlerden olup hayati hakkinda elimizde cok az bilgi bulunmaktadir. Elimizdeki tek eseri Nasihatnâmesi’dir. Kâdiri Muhyiddin Istanbul-Kirim-Kefe sehirleri basta olmak uzere Osmanli cografyasindaki siyasi, askeri sosyal ve ekonomik hayati pek cok acidan gozlemleme imkânina sahip olmustur. Bu gozlemlerini 7997 beyitlik manzum nasihatnâmesinde dile getirmistir. 17. yuzyilda Osmanli Devleti’nde tutun ve kahve kullaniminin yayginlasmasi, kahvehânelerin sayisinin artmasi, zina ve rusvetin yayginlasmasi, lukse ozellikle samur kurklere duskunlugun artmasi, makamlarin rusvetle alinip satilmasi, devlet gorevlilerinin surekli azledilmeleri, mesâyihlerin bozulmasi ve kendi aralarindaki cekismeleri,  devlet yonetiminde kadinlarin ve kotu musâhiblerin etkili olmasi, Osmanli askeri sisteminin bozulmasi ve cesitli tasavvufi konular, Kâdiri Muhyiddin’in nasihatnâmesinde degindigi konulardan bazilaridir. Bu calismada Kâdiri Muhyiddin’in gozuyle 17. yuzyil Osmanli devlet isleyisi ve sosyal hayati ele alinacaktir.