Zależności językowe między trzema edycjami Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku (zjawiska leksykalne i składniowe)

Abstract

Mimo licznych badan jezykoznawczych prowadzonych nad dawnymi przekladami calej Biblii lub jej pojedynczych ksiąg nadal nie mamy pelnej wiedzy o zaleznościach miedzy nimi. Jedną z ksiąg, ktora do tej pory nie doczekala sie jezykowych analiz, jest wydany po raz pierwszy przez Macieja Ostrogorskiego w 1539 roku Tobiasz patriarcha Starego Zakonu z lacinskiego jezyka na polski nowo a pilnie przelozony anonimowego autora. Przeklad ukazal sie ponownie w oficynie Heleny Unglerowej w roku 1540 oraz u Marka Szarfenberga w 1545 roku. Trzy edycje, choc bardzo do siebie zblizone, nie są jednakowe. Celem opracowania bylo zbadanie, w jakiej relacji pozostają wzgledem siebie trzy wczesnorenesansowe druki tej ksiegi biblijnej. Analiza materialu wykazala, ze o ile edycje druga i trzecia stanowią ciąglośc wydawniczą (redaktor edycji trzeciej pracowal na wydaniu Unglerowej), o tyle pierwsza i druga powstaly niezaleznie od siebie. Stąd nalezy wnosic, ze istnial jakiś wcześniejszy, byc moze pietnastowieczny, rekopis, ktory w drukarniach Ostrogorskiego oraz Unglerowej przeszedl odrebny proces obrobki jezykowej.