Reflection of World War II on Kazakh Literature In the Context of History-Literature Relationship

Abstract

Tarih ve edebiyat birbiriyle sıkı ilişki içindedir. Tarihte yaşanan her hadise edebiyata da tesir eder. Bu bakımdan tarih “edebiyatın omzundaki melek” olarak da adlandırılır. Tarihi bir dönemin siyasi ve sosyal eğilimlerini edebi eserlerde gözlemlemek mümkündür. Edebi eserlerden tarihsel süreç hakkında bilgi edinilebilir. Sovyet Rusya ile Almanya arasında yapılan II. Dünya Savaşı Sovyet halklarını derinden etkileyen tarihi bir olaydır. Savaş, sadece tarihi bir hadise olmakla kalmamış, savaş süreci ve savaş sonrası olarak edebiyat tarihinde de dönemleri oluşturmuştur. Sovyet idaresi altındaki Türk halklarının edebiyatlarında II. Dünya Savaşı bütün türlerde konu olarak sıkça işlenmiştir. Hatta pek çok edebiyat adamı savaş sürecinde bizzat savaşa katılmış, cephede düşmanla çarpışmış, bazıları hayatını kaybederken bazıları savaşta yaralanarak yurtlarına dönmüştür. Savaş, cephede ayrı, geride kalan kadın, çocuk ve yaşlıların üzerinde ayrı tesir bırakmıştır. Kazak edebiyatında pek çok eserde de cephe ve cephe gerisinde kadın, çocuk ve yaşlıların gözünden savaş dönemi ele alınmıştır. Bu makalede, Kazak edebiyatındaki üç hikâye üzerinden II. Dünya Savaşı’nın Kazak edebiyatındaki izleri sürülmüştür. Kazak yazar Şerhan Murtaza’nın 41 Jılkı Kelinşek, Sayın Muratbekov’un Jeneşe ve Küzgi Buralan Jol hikâyeleri ekseninde, cepheye gidenlerin ardından geride kalan kadınlar, çocuklar ve yaşlıların dünyasında savaş konusuna odaklanılmıştır. Sadece cepheye giden askerlerin değil, cephe gerisinde kalanların da savaşın yıkıcılığından fazlasıyla etkilendikleri ortaya konmuştur. Zaman zaman diğer Türk halklarının benzer konudaki edebi eserleri ile karşılaştırmalar da yapılmıştır. Sonuç olarak, tarih ve edebiyat ilişkisi doğrultusunda Kazak edebiyatında II. Dünya Savaşı’nın yansımaları ele alınmıştır.