Kritik-Analitik Düşünme Eğilimlerini Ölçmeye Yönelik Bütüncül, Basit ve Kapsayıcı Bir Test Önerisi

Abstract

Bazı gelişmiş ülkelerin eğitim ve istihdam süreçlerinde Eleştirel Düşünme ve/veya Analitik Düşünme becerileri ölçülmektedir. Batıda kabul görmüş ve yaygın olarak kullanılan bazı testler Watson-Glaser Eleştirel Düşünme Ölçeği, Cornell Eleştirel Düşünme Testi, Kaliforniya Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği gibi testlerdir. Bu çalışmamızda eleştirel düşünme standartları içerisinde sağlıklı düşünmeyi geliştirme ve daha iyi kararlar almaya yönelik düşünceler kritik edilmiş ve 22 sorudan oluşan bir test önerisi sunulmuştur. Her bir soru 0-5 arası puanlama usulü ile 110 maksimum puan olacak şekilde tasarlanmıştır. 0-22 düşük seviye, 23-44 zayıf seviye, 45-66 orta seviye, 67-88 iyi seviye, 89-110 ileri seviye olarak derecelendirilmiştir. Bir düşünme semineri sonunda yaklaşık 120 katılımcıya (kadın-erkek, 16-65 yaş aralığı, ilkokul-üniversite mezunu) test sorularının cevaplanması istenmiş, cevaplama bittikten sonra objektiflik için puanlama usulü açıklanarak kendi kendilerini puanlamaları istenmiştir. Örnekleme yoluyla rastgele seçilen kişilerden puanlarını grup ile paylaşan 2 kişi orta, 2 kişi iyi ve 1 kişi ileri seviye çıkmıştır. Testin temel amaçları; düşüncelerin kontrolünün ele alınması, iç görü kazanma, akıllı seçimler yapma, kendini kandırma veya kontrolden çıkmış duyguların neden olduğu kötü düşünme alışkanlıklarının keşfedilmesi, gerçekten ne istediğimizin netleştirilmesi, neyi bilmediğimizin farkına varılması, doğru soruların sorulması, reklamcılar, politikacılara kanmama, beyin yıkamaya, manipülasyona ve ikiyüzlülüğe karşı çıkabilme becerisi, endişelenme, konformizm ve suçlama eğiliminin farkında olunmasıdır. Ölçek geliştirilmesi için faktör analizi yapılarak, Kaiser-Meyer-Olkin KMO ve Barlett Test Cronbach Alpha katsayılarının belirlenmesi önerilmektedir.