Tropem metafizycznej tęsknoty przez utwory Daniela Kehlmanna

Abstract

Daniel Kehlmann jest jednym z tych nielicznych autorów niemieckojęzycznych, którzy wbrew ogólnemu trendowi literatury ponowoczesnej pytają w swoich tekstach o istnienie Boga, Jego naturę i rolę w życiu współczesnego człowieka. Jako zdeklarowany racjonalista, pisarz ma krytyczny stosunek do biblijnej wizji Stwórcy. Bóg jawi mu się jako pewien konstrukt myślowy, który nie wytrzymał próby czasu. Zatem Kehlmann proponuje, by zastąpić Go pojęciem fatum, czy przypadek, bądź też powrócić do idei starożytnych filozofów: Pitagorejczyków, Platona czy Arystotelesa. Poniekąd z bezużyteczności tradycyjnej idei Boga wynika prześmiewczy sposób, w jaki jest o Nim mowa w analizowanych w artykule powieściach. Lecz mimo tej ironicznej nuty zwraca uwagę uporczywość, z jaką motyw/temat Boga jest w nich podejmowany. Można ten fakt uznać za dowód skrywanej tęsknoty metafizycznej, o której mówi Augustyn z Hippony, czy za potwierdzenie tezy Mircea Eliade, że jesteśmy istotami religijnymi, a poszukiwanie Bytu Absolutnego jest podstawowym wyznacznikiem naszej duchowej egzystencji.