Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Fener Rum Patrikhanesi” ile İlgili Demeçleri ve İngilizce Yayın Yapan Gazete Haberleri (1918-1923)

Abstract

Fener Rum Patrikhanesi’nin Doğu Roma topraklarında bulunması, Patrikhane’yi Ortodoks Hristiyanları için önemli bir konuma getirmiştir. Patrikhane, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u alması (1453) ile birlikte Osmanlı Devleti himayesine girmiş ve uzun yıllar Osmanlı topraklarında Rumların dinî otoritesi statüsünde varlık göstermiştir. Patrikhane, Osmanlı’nın son yüz yılında dinî yetkilerini kullanarak birçok defa Osmanlı hükûmeti ve Devleti aleyhine faaliyetlerini genişletmiş ve Yunan hükûmeti için çalışan bir kurum haline dönüşmüştür. 1918-1923 yılları arasında Fener Rum Patrikhanesi’nin, Yunanlıların Türk topraklarında yaptığı istila hareketini meşrulaştırmak için dünya kamuoyunda Türklerin, egemenlikleri altındaki Rum ve Hristiyanlara karşı zulümlerde bulunduğu yönünde bir algı oluşturma çabası içine girdiği görülmektedir. Patrikhane’nin bu dönemdeki çabaları sonuçsuz kalmamış, ortaya çıkan algının etkisi ile dış basında bu döneme ait birçok habere yer verilmiş ve yapılan haberlerin yankıları olmuştur. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, özellikle Millî Mücadele döneminde Patrikhane’nin amaçlarını iyi tahlil ederek konu ile ilgili verdiği demeçlerde halkı ve meclisi bu tehlikeye karşı uyarmıştır. Bu çalışmada, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün demeçleri, döneme ait gazeteler, arşiv belgeleri ve farklı görüşler içeren kaynaklar, doküman inceleme yöntemi ile ele alınarak incelenmiş, Fener Rum Patrikhanesi’nin dış basında Türklere karşı nasıl bir kamuoyu oluşturduğu ve oluşturulmaya çalışılan kamuoyunun dönemin siyasî ve toplumsal olaylarına etkisi araştırılmıştır.