TARİHSEL GELİŞİMİ BAĞLAMINDA KÖY ENSTİTÜLERİ (1940-1954)

Abstract

Köy eğitimi anlayışı, ilk olarak II. Mahmut Dönemi’nde gündeme gelmiştir. Tanzimat ile birlikte gelişen bu anlayış, II. Abdülhamit ve II. Meşrutiyet dönemlerinde uygulanmaya başlanmıştır. Atatürk döneminde hızla geliştirilerek, Köy Muallim Mektepleri, Köy Eğitmen Kursları ve Köy Öğretmen Okullarının kurulması, Köy Enstitülerinin laboratuvarını oluşturmuştur. 1940 yılına kadar elde edilmiş olan tecrübe ve kazanımlarla, kırsal kesimin eğitimine yönelik sistemli bir proje hazırlanmıştır. Bu kurumlardan ilhamını alan Köy Enstitüleri; 17 Nisan 1940 tarihinde kurularak, köy eğitim hayatına damgasını vurmuştur. 1948 yılına kadar toplam 21 Köy Enstitüsü açılmıştır. Bu kurumlar ülke içinde her ne kadar başarılı olsalar bile birtakım eleştirilerin de odağı hâline gelmeye başlamıştır. Bu eleştirilerle birlikte 1946 seçimlerinden hemen sonra, Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç görevinden ayrılmıştır. Ardından 1947 yılında enstitülerin beyni olarak nitelendirilen Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü kapatılarak aynı yıl Köy Eğitmen kurslarına da son verilmiştir. Bu gelişmelerle birlikte 1950’ye kadar birtakım değişikliklere rağmen, enstitüler mevcudiyetini korumaya devam etmiştir. Ancak 1950’de Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) iktidarı sona ermiş, Demokrat Parti (DP) tek başına iktidara gelmiştir. Yeni iktidarın bu eğitim kurumlarına ters düşmesiyle enstitüler, giderek işlevini kaybetmiş ve 1954 yılında Köy Enstitüleri uygulaması resmen sona ermiştir. Bu çalışmada Köy Enstitülerinin 1940 ve 1954 yılları arasındaki gelişimine farklı bir bakış açısı geliştirmek amaçlanmıştır.