Azerbaycan’da Hapsedilmiş Bir Aydın Ahmed Bey Pepinov (1893-1938)

Abstract

Rusya’da 1917 yılında yaşanan gelişmeler, Kafkasya halklarının bağımsızlık tarihi açısından dönüm noktası olması açısından önemlidir. Siyasi atmosferin hızla değiştiği bu dönemde önce Transkafkasya Seymi çatısı altında birleşen Kafkasya halkları bu birliğin kısa sürede dağılmasından sonra kendi bağımsız cumhuriyetlerini kurdu. Bu dönemde kurulan ve Azerbaycan Türklerinin tarihi açısından bir ilki teşkil eden bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti hem siyasi hem de sosyal birçok gelişmeyi bir arada yaşadı. Azerbaycan’ın bağımsızlığı için mücadele eden isimler 1918-1920 yılları arasındaki kısa bağımsızlık döneminde Azerbaycan tarihindeki yerlerini alırken bu isimlerden biri olan Ahmed Bey Pepinov ise henüz Türk literatüründe yerini bulamamıştır. Köklü bir aileden gelen Pepinov, iyi bir eğitim almış, sosyalist yönelimiyle hem Transkafkasya Seyminde hem de Azerbaycan Milli Meclisinde yer almıştır. Azerbaycan tarihi açısından önemli sayılabilecek görüşme, antlaşma ve konferanslarda Azerbaycan’ı temsil etmiş olan Pepinov hakkında Azerbaycan’da yapılan çalışmalar onu tanımamıza yardımcı olurken Türkiye’de bu konuda yapılmış müstakil bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, ekseriyeti Azerbaycan’da yazılmış olan kaynaklara dayanarak Ahmed Bey Pepinov’un Azerbaycan siyasi tarihindeki öneminin anlaşılmasını sağlamaktır.