ANADOLU’NUN KADİM UYGARLIKLARINDAN SÜZÜLEN MÜZİKSEL ANLAMI ÇÖZÜMLEMEDE ‘ARKEO-MÜZİKOLOJİ’NİN ÖNEMİ

Abstract

Bilindiği gibi günümüzde, gerek doğa bilimleri gerek sosyal bilimlerde, tek bir araştırma alanının içine sıkışmaksızın disiplinler arası araştırmanın önemi günden güne artmaktadır. Bu anlamda arkeo-müzikoloji, yöntem, yaklaşım ve perspektif açısından arkeoloji, tarih, müzikoloji, etnomüzikoloji, mitoloji, dilbilim ve dinler tarihi gibi birçok alandan beslenmesi gereken özel bir disiplinler arası alandır. Arkeo-müzikolojinin çoklu perspektifi, kültür bilimlerine ait çoklu perspektifle paraleldir. Bu bağlamda, özellikle Mezopotamya ve Anadolu’da varlık göstermiş kadim uygarlıkların anlaşılmasında bu farklı disiplin verilerinin eş zamanlı olarak kullanılması gerekir. Bu anlamda en zor veri çözümlemeleri, elle tutulur ve ölçülebilir niteliklere sahip olmayan somut olmayan kültür ürünleri üzerine olanlardır. Bu ürünlerin niteliği üzerine oluşturulacak betimsel analizler için, bu kültürlerin yapısı hakkında ipucu veren müzik/dil çözümlemelerinin yanı sıra, kültürel örüntülerin dayanağı olan tarihsel, arkeolojik, mitolojik, göstergebilimsel verilerin de büyük bir önemi bulunmaktadır. Bu çalışmada, arkeo-müzikolojik ipuçları veren birçok örnek değerlendirilmiştir: Anadolu Medeniyetleri Müzesinde yer alan bir elinde flüt diğer elinde lir olan iki mitolojik figürün anası konumundaki Kybele’nin öyküsü; Kral Midas hikâyelerinin arkeolojik buluntuları; Dionysos ayinlerini ve müzisyen mitoloji kahramanlarını betimleyen İÖ 6. yüzyıla tarihlenen kırmızı figürlü Atina vazoları; ilham perisi ve müziğin kaynağı olarak anlatılan Dokuz Müz’ün üzerinde yer aldığı Antik Yunan lahitleri ve mozaikleri; İÖ 40.000 yıllarına tarihlenen, Kuzey Batı Slovenya’daki bir mağara buluntusu olan ayı kemiğinden yapılan flüte ve diğer arkeolojik çalgı betimlemelerine kadar çok farklı arkeolojik bulgu, müziksel tarih ve kültürü anlamada iş görebilir. Verilen tüm bu örneklerin ortak noktası, mitoloji, arkeoloji, tarih/dinler tarihi, müzikoloji/etnomüzikoloji gibi farklı disiplinlere ait bilgilerin, müzik üzerinden kültürel çözümleme yapabilmek adına, eş zamanlı olarak iş görmesidir.