Ege ve Akdeniz Kıyılarında Seçilen İstasyonlarda Deniz Suyu Sıcaklıkları İçin Soğuma Dönemi Trend Analizleri

Abstract

E g ilim ara s t i rmalar i nda regresyon analizi ve s i kl i kla kullan i lan Mann-Kendall (MK) y o ntemi gibi klasik yakla si mlar k i s i tlar i ve varsay i mlar i sebebiyle ba g lay i c i s artlar i ve u rettikleri bilgi a ci s i ndan da ihtiyac i kar si layamamas i na ba g l i olarak yava s yava s terk edilmektedirler. E g ilimler i c in regresyon yakla si m i n i n kullan i labilmesi ve do g ru sonu c lar al i nabilmesi i c in verilerin normal da gi l i ma uymas i , i c ba gi ml i l i k (otokorelasyon) olmamas i , o l cu mlerin hatas i z olmas i , e s it varyans, do g rusall i k kabullerinin her birinin analiz o ncesinden ara s t i r i lmas i gerekir. Mann-Kendall y o ntemi i c inde buna benzer zorluklar olup, sonu c lar i a ci s i ndan e g ilim yok, artan e g ilim veya azalan e g ilim s eklinde k i s i tl i bilgi u retilmektedir. Bu zorluk ve eksiklere iyi bir se c enek olarak geli s tirilen herhangi bir varsay i ma ba g l i olmadan do g rudan uygulanabilen Yenilik c i E g ilim Co z u mlemesi (YE C ) ( Ş en, 2012) y o ntemi ve algoritmas i bu c al is mada temel al i narak, deniz suyu s i cakl i k verilerindeki e g ilim ve bu e g ilimin matematik formu incelenmi s tir. Ortaya konulan model ile farkl i istasyonlardaki ortalama e g ilim gidi s leri k i yaslanabilmi s tir. Yap i lan co z u mleme sonucunda, 1960-2009 y i llar i aras i nda 4 istasyonda Eyl u l ay i ndan Ş ubat ay i na kadar kaydedilen deniz suyu s i cakl i k verilerinde, 2000-2009 d o nemine do g ru art is e g ilimi g o r u lmektedir. O zellikle iklim de g i s ikli g inden en fazla etkilenecek b o lge olan Akdeniz i c in, 2000-2009 s u recindeki e g ilim c ok dikkat c ekicidir. Ancak, model grafikleri incelendi g inde, referans y i l olarak se c ilen 1960-1969 y i l i na g o re 4 farkl i s u re c te (1970-1979, 1980-1989, 1990-1999, 2000-2009) ortaya ci kan azalma e g ilimleri, iklim de g i s ikli g i ger c e g ine ba g l i olarak, 1960-1969 y i llar i verilerinin tarafs i zl igi n i n sorgulanmas i n i akla getirmektedir .