PENETRAN ATEŞLİ SİLAH YARALANMALARINDA YARA BALİSTİĞİ

Abstract

Atesli silah yaralanmalarinin mekanizmasi, tedavi yontemleri, bireysel balistik koruma ekipmanlari ve muhimmat etkinlikleri uzerine bilimsel calismalari konu alan Yara Balistigi bilimi, Dr. Theodor Kocher’in calismalari ile baslamistir. Kocher, yaptigi calismalarla uluslararasi savas hukukunun da temellerini atmistir. Modern yara balistigi, hukuk, balistik ve tip bilimlerinin ortak calisma alanidir. Yara balistigi bilimi, bu disiplinler arasi yapisindan dolayi tum dunyada farkli alan uzmanlarinin bir araya geldigi calisma gruplari veya ozellesmis enstituler tarafindan calisilmaktadir. Bu calisma kapsaminda atesli silah yaralanmalarinin uc temel mekanizmasi uzerinde durulmustur; Delme (Penetrasyon), Gecici Kavite (Blast Etki) ve Parcalanma. Delme, mermi cekirdeginin ve sarapnelin dokular uzerindeki ilk ve temel etkisidir. Bir mermi cekirdeginin dokuyu delebilmesi icin dokunun elastikiyet sinirini asabilecek bir hiz ile isabet etmesi gerekmektedir. Bu hiza dokunun “Esik Hiz” degeri denir. Hedefin etkisiz hale gelmesi icin mermi cekirdeginin en az 30 cm uzunlugunda kavite acmasi gerekir, bu sirada deldigi her bir dokunun esik hizlari toplami “Kritik Hiz” degerini olusturmaktadir. Her bir dokunun, mermi cekirdegi uzerinde yaralanma ozelinde kritik hiz siniri hesaplanmalidir. Atesli silah yaralanmasinin ikinci onemli mekanizmasi ise Blast etki sonucu olusan Gecici Kavite’dir. Bir mermi cekirdeginin kavite boyunca yer alan dokulara aktardigi kinetik enerji miktari, blast etkinin olcegini belirlemektedir. Blast etki, yuksek kinetik enerjili uzun namlulu atesli silah mermi cekirdegi yaralanmalari ile kisa namlulu atesli silah mermi cekirdegi yaralanmalari arasindaki temel farki olusturmaktadir. Bu fark, atesli silah yaralanmasinin tedavisinde ve balistik koruyucu ekipmanlarin tasarlanmasinda kritik oneme haizdir. Calisma kapsaminda ele alinan ucuncu atesli silah yaralanma mekanizmasi ise Parcalanma’dir. Mermi cekirdeginin doku disinda veya doku icerisinde parcalanmasina bagli olarak yaralanmanin siddeti artmaktadir. Bu mekanizmalarin bilinmesi ile atesli silah yaralanmalarina mudahale etkinligi artacagi gibi koruma teknolojilerinin de gelisimi de saglanacaktir.