RIFAT ILGAZ’IN KARADENİZİN KIYICIĞINDA ROMANI BAĞLAMINDA BİR KASABA SOSYOLOJİSİ “AKÇAKOCA”

Abstract

Bu çalışmanın amacı Rıfat Ilgaz’ın Karadeniz Kıyıcığında romanı bağlamında Akçakoca ilçesinin sosyolojik yapısını ortaya çıkarmaktır. Toplumsal gerçekçi tarzda yazılan romanlar toplumsal yapı ve değerleri yansıtırlar. Tarihsel bir belge sayılmaktan uzak olmasına karşın edebiyat eserleri yazıldığı zaman dilimine ve topluma ait kültürel ipuçları da verebilirler. Rıfat Ilgaz; öykü, roman, oyun yazarı ve ozan olarak gerek Kastamonu’nun kültürel değerlerini aktarmasıyla gerekse toplumsal çatışmaları konu alan eserler üretmesiyle tanınan bir yazardır. Eserlerini toplumcu gerçekçi bir anlayışla kaleme alır. Ününü Hababam Sınıfı romanıyla kazanan yazar, Batı Karadeniz kültürün ve insanını tanıtan dört romanında bölgenin ekonomik, sosyal, kültürel sorunlarını yalın bir dille anlatır. Karadeniz Kıyıcığında romanı yazıldığı dönemin özelliklerini aktardığından büyük ölçüde gözlemlerine ve tanıklıklarına dayanır. Mağara resimlerinden gazete reklamlarına, bir heykelden köprü mimarisine kadar her sanat eseri aktardığı duygular kadar çağının tanıklığını da gözler önüne serer. Her eser aynı zamanda çağının tanığıdır. Düzce’nin Akçakoca ilçesinin en eski okulu olan Orhangazi İlkokulunda öğretmenlik yapan Rıfat Ilgaz, toprak mülkiyetinin saray eşrafı ve ayanlara ait olduğu Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra kurulan Cumhuriyet rejiminde toprağa sahip olma mücadelesini, ormanların fındık bahçelerine dönüşümünü, bu dönüşüm sürecinde yaşanan toplumsal çatışmaları bir aşk öyküsü içinde işler. Bir sahil kasabası olan Akçakoca’da bölge insanının yoksullukla mücadelesi kadar sermaye sahibi kasaba eşrafının bölge halkı ve kamu yönetimi üzerinde kurduğu nüfuzu bütün çıplaklığıyla aktarır. Rüşvet, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e öldürücü bir kültürel miras olarak kalır. Bu çalışmada, Rıfat Ilgaz’ın Karadeniz Kıyıcığında romanı çerçevesinde yazarın tarihsel tanıklığından yararlanarak Akçakoca kasabasının ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile Erken Cumhuriyet Dönemi’ndeki sosyolojisi sunulmuştur.