Enerji Tüketiminin Cari Açık Üzerindeki Etkisinin Panel Veri Yöntemleri ile Analizi: Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’ne Dair Kanıtlar

Abstract

Bu calismada Karadeniz Ekonomik Isbirligi Orgutu ulkeleri icin cari acik ile enerji tuketimi arasindaki iliski incelenmektedir. Bu baglamda bagimsiz degisken olarak toplam enerji tuketimi verileri kullanilmistir. Karadeniz Ekonomik Isbirligi Orgutu ulkeleri icin toplam enerji tuketimi verilerine 2014 yilina kadar erisilebilmesi nedeniyle orneklem donemi olarak 1992- 2014 donemi belirlenmistir. Ekonometrik analizde ilk olarak panele iliskin homojenlik, yatay kesit bagimlilik ve duraganlik durumlari incelenmistir. Varsayim testleri dogrultusunda seriler arasindaki esbutunlesme iliskisinin belirlenebilmesi icin yatay kesit bagimliligini dikkate alan Westerlund (2007) panel esbutunlesme testinden yararlanilmistir. Analiz sonuclari cari acik ve toplam enerji tuketiminin esbutunlesik oldugunu gostermektedir. Bu sonuc, Karadeniz Ekonomik Isbirligi Orgutu ulkelerinde cari acik ile enerji tuketiminin uzun donemde birlikte hareket etme egiliminde oldugunu gostermektedir. Daha sonra enerji tuketiminin cari acik uzerindeki etkisinin yonu ve boyutunun incelenebilmesi icin Pedroni (2001) tarafindan onerilen ortalama grup dinamik en kucuk kareler tahmincisi kullanilarak uzun donem katsayi tahmini gerceklestirilmistir. Katsayi tahmin sonuclari incelendiginde Karadeniz Ekonomik Isbirligi Orgutu ulkelerinde enerji tuketiminin cari acigi negatif yonde etkiledigi yani enerji tuketimindeki artisin cari acigi arttirici etki yapacagi sonucuna ulasilmistir. Bu sonuclar Karadeniz Ekonomik Isbirligi Orgutu ulkelerinde olusturulmasi gereken enerji politikalarinda oldukca onem arz etmektedir. Bu baglamda Karadeniz Ekonomik Isbirligi Orgutu ulkelerinde cari acigi azaltmak icin enerji tuketiminin kontrol altina alinmasi ve/veya yenilenebilir enerji kaynaklari gibi enerjide disa bagimlilik oraninin azaltilmasini saglayacak politik hamleler yapilmasi onerilmektedir.