ÇERKES ÖZDENLERİ OYUNU ETRAFINDA GERÇEKLEŞEN “BİR ÇERKES” TARTIŞMASI

Abstract

Modern Türk Edebiyatında neredeyse bütün türlerde eser veren Ahmet Mithat (1844-1912); edebiyat sahasında tiyatroya ayrı bir önem verir. Yazdığı oyunlar arasında Çerkes Özdenleri (1884) en çok ses getiren eseri olmuştur. İlk kez Gedikpaşa Tiyatrosu’nda sahnelenen piyes halkın yoğun beğenisini kazanmakla beraber eleştirilerle de karşılaşmıştır. Bir yandan oyunla ilgili Gedikpaşa Tiyatrosu’nun yıkılışına giden süreci hazırlayan jurnaller Saray’a iletilir; diğer yandan Tarîk’te eleştiri yazıları yayımlanır. Tarîk’teki “Bir Çerkes” ve “Diğer Bir Çerkes” rumuzlu yazarlar, oyunun içerik olarak Çerkes gelenek ve göreneklerine uygun olmadığını ileri sürmüşlerdir. Aynı zamanda kostüm ve dekor hakkında Çerkes geleneği ve göreneği odaklı eleştirilerini de belirtmişlerdir. Bu eleştirilere karşılık olarak Ahmet Mithat ve “Bu da Bir Çerkes” rumuzlu yazar da Tercüman-ı Hakikat’te yanıtlarını yayınlamıştır. Bu çalışma, Çerkes Özdenleri oyunu hakkında Çerkesler tarafından kaleme alınmış ve Tarîk’te yayımlanmış altı yazının ilk defa Latin harflerine aktarılmış metinlerini içermektedir. Böylelikle Çerkes Özdenleri oyunu ekseninde gelişen tartışma, Tarîk’teki yazılar aracılığıyla açıklanmaya çalışılmıştır.