GOETHE’NİN MAHOMETS GESANG İSİMLİ ŞİİRİNDEKİ NEHİR METAFORU VE İSLAMİYET’İN YAYILIŞINA İLİŞKİN BİR İNCELEME

Abstract

Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) Alman Edebiyatının en önemli yazarlarındandır. Hayatının son zamanlarında doğu, şark ve İslam hakkında yoğun ilgi duymuş, Arapça öğrenmiş ve bu yönde birçok eser ele almıştır. Bu çalışmada hedeflenen İslam dininin peygamberi Hz. Muhammed üzerine ele alınan biyografik eserlere dayanılarak, tamamlanmamış bir yapıt olarak kalan Mahomet tragedyasına ve özellikle yapıtın içinde yer alan Mahomets Gesang isimli şiire odaklanılacak ve şiir, İslam’ın yayılışında önemli bir simge olarak öne çıkan nehir metaforu ışığında yorumlanarak bir çözümleme girişiminde bulunulacaktır. Makalede; bu bağlamda günümüze kadar yapılan araştırmalardan farklı bir yön benimsenerek, şiire bütün olarak farklı bir metodoloji ile yaklaşılarak, yeni bir anlam yüklemek amaçlanmaktadır. Bu farklı yaklaşım, nehrin gitgide artan akış hızının, Hz. Muhammed’in egemenliği altındaki İslam dininin yayılışı olarak anlaşılabileceği varsayımına ve tarihî karşılaştırmalara dayanmaktadır. Çalışmada, Hz. Muhammed döneminde tarihsel olduğu kadar simgesel benzerliklerin ve karşılaştırmaların yanı sıra tarihsel gerçeklik yardımıyla da ortaya çıkarılması hedeflenen bilgi, nehir metaforunun İslam tarihinin gelişiminde ne ölçüde yer aldığıdır. Çözümlememizin merkezinde; İslamiyet’teki Tanrı algısının başında yer alan Tanrı’nın peygamberlerle gece vakitlerinde haberleşmesi, Tanrı’nın her zaman her yerde olma niteliği ve Tanrı’nın doğa yoluyla algılanması bulunmaktadır.