Incommodum accolentium. Kilka uwag na marginesie interdyktu ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat

Abstract

W prawie rzymskim dostęp do miejsc publicznych, choćby takich jak rzeki, był otwarty dla wszystkich. Swobodne korzystanie z nich wiązało się jednak z podwyższonym ryzykiem wystąpienia szkód zwłaszcza w majątkach mieszkańców nabrzeża. Dlatego kierując się przede wszystkim ich interesem i dbając o ich bezpieczeństwo, pretor zapowiedział w swoim edykcie interdykt ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat. Na jego mocy zabroniono wykonywania bądź umieszczania na rzece publicznej lub jej brzegu czegokolwiek, co mogłoby spowodować, że woda będzie płynęła inaczej niż ubiegłego lata. Zmiana nurtu była z reguły konsekwencją niedozwolonego odprowadzania wody przez osoby prywatne, a więc w zbyt dużych ilościach albo w nieodpowiednich miejscach. Wskutek tych czynności stan wody w rzece mógł się zmienić, rodząc niebezpieczeństwo incommodum dla okolicznych mieszkańców (accolentes). Niemniej prawo czerpania wody z publicznych cieków per se było powszechne, dlatego mogło dochodzić do ścierania się interesów jednostek jednakowo uprawnionych do korzystania z miejsc publicznych. W edykcie pretor wytyczył granice swobodnego dostępu do rzek oraz wskazał podstawy zapowiadanej ochrony interdyktalnej.