Kiu estis la unua funkcianta planlingvo?

Abstract

La interlingvistoj ĝenerale konsentas, ke la unua planlingvo funkcianta en fakta komunikado estis Volapük. Lastatempe pluraj aŭtoroj tezis, ke la lingvo Solresol de Sudre aŭ la universala lingvo de Sotos Ochando funkciis pli frue. Plia tezo estas, ke la universala lingvo de Sotos Ochando eĉ atingis la statuson de semiplanlingvo. La artikolo koncize prezentas la tri lingvojn kaj esploras laŭ ĉiuj troveblaj fontoj, kiu la unua estis funkcianta planlingvo. Detala analizo de la historio de la du kandidataj planlingvoj montras, ke ne temas pri jesnea, sed pri grada demando. Kiel taŭgan mezurilon por tia malrapida, iompostioma evoluo de planlingvoj la artikolo uzas la skalon de Blanke, klopodante detekti por ĉiu ŝtupo de la skalo, ĉu aŭ kiugrade la koncerna lingvo ĝin atingis. Montriĝas, ke utilas apliki la skalon iomete alimaniere ol tion faris Blanke. Samtempe evidentiĝas, ke ioma sukceso de unu planlingvo preparas la grundon por socia akcepto kaj por la disvastiĝo de postaj planlingvoj.