Law in action in strafzaken

Abstract

In mijn proefschrift onderzoek ik het thema rechtvaardigheid vanuit het oogpunt van verdachten in politierechterzaken.1 Ik richt me daarbij op ervaren procedurele rechtvaardigheid, waarbij het gaat om de perceptie van mensen dat zij eerlijk zijn behandeld tijdens besluitvormingsprocedures, waaronder rechtszittingen (Lind & Tyler 1988; Van den Bos 2015). Sinds de start van de wetenschappelijke belangstelling voor ervaren procedurele rechtvaardigheid in de jaren zeventig is in verschillende onderzoeken aangetoond dat als mensen procedures als eerlijk ervaren, zij de uitkomsten van die procedures eerder accepteren, meer vertrouwen hebben in de beslissende instantie, die vaker als legitiem zien en zich vaker aan de wet houden (Grootelaar 2018; Hulst 2017; Thibaut & Walker 1975; Tyler 1990; Tyler & Huo 2002; Van den Bos, Van der Velden & Lind 2014). Dit wordt het fair process effect genoemd (Folger e.a. 1979). Ik onderzoek of ervaren procedurele rechtvaardigheid bij verdachten in politierechterzaken leeft, hoe zij dit concept zelf invullen en of sommige verdachten (namelijk mensen met een niet-westerse migratieachtergrond die zich in het dagelijks leven gediscrimineerd voelen) anders reageren op ervaren procedurele rechtvaardigheid tijdens hun zittingen dan anderen. Om deze vragen te beantwoorden, combineer ik kwalitatieve en kwantitatieve methoden. Daardoor vindt triangulatie plaats (Maxwell 2013) en worden de voordelen van iedere methode (bijv.: diepgang of juist breedte) benut. Zo heb ik inmiddels een kwalitatief interviewonderzoek afgerond, waarin de vraag centraal stond of procedurele rechtvaardigheid leeft bij verdachten in politierechterzaken en, zo ja, wat precies maakt dat zij zich al dan niet eerlijk behandeld voelen. In januari 2019 ben ik begonnen met een kwantitatief vragenlijstonderzoek onder verdachten met een niet-westerse migratieachtergrond. Hierbij onderwerp ik het bovengenoemde fair process effect aan een kritische toets door me te richten op respondenten waarvan op grond van de literatuur te verwachten valt dat zij mogelijk anders reageren op ervaren procedurele rechtvaardigheid, namelijk wanneer zij zich in het dagelijks leven vaak gediscrimineerd voelen. Tot slot is onlangs het plan ontstaan om deze studies aan te vullen met een scenario-experiment onder mensen (niet verdachten) met een niet-westerse migratieachtergrond. Door de mate van ervaren procedurele rechtvaardigheid tijdens een hypothetische strafzitting te manipuleren, kan worden nagegaan welke invloed ervaren procedurele rechtvaardig-