Dobra wiara w procesie stanowienia oraz interpretacji przepisów o podatku od towarów i usług

Abstract

Problem, czy treść przepisów prawa, ich interpretacja, a następnie stosowanie są kształtowane w dobrej czy też w złej wierze, ma prawdopodobnie znacznie szerszy wymiar i wykracza poza ramy prawa podatkowego, w tym również podatku od towarów i usług. Ta perspektywa analiz jak dotąd prawnopodatkowych należy wciąż do niepoprawnego nurtu w piśmiennictwie, w którym dominuje optymistyczna, „poprawiona” wizja wspólnotowej wersji podatku od towarów i usług. Niewielu do dziś zadało pytanie, czy zmasowanezjawiska ucieczki od opodatkowania oraz nieznana w przeszłości skala wyłudzeń zwrotów, były spowodowane – a przynajmniej wspierane – przez to, że przepisy tego podatku, ich interpretacja oraz stosowanie były kształtowane w złej wierze. Przez złą wiarę rozumiem postawę oraz świadome działania dotyczące danego podatku, które były całkowicie sprzeczne z interesem publicznym, a przede wszystkim nie miały na celu uzyskania w sposób legalny dochodów budżetowych, chroniąc jednocześnie interesy uczciwych obywateli,lecz służyły uzyskaniu nielegalnych lub pozornie zalegalizowanych korzyści kosztem budżetu państwa i uczciwych podatników. Problem ten dotyczy wspólnotowej wersji tego podatku, która obowiązuje w Polsce od1 maja 2004 r. (ustawa z dnia 11 marca 2004 r.). Przepisy regulujące ten podatek zostały ukształtowane w ten sposób, że umożliwiały lub tylko pozornie przeciwstawiały się zjawiskom patologicznym, takim jak masowa ucieczka od opodatkowania oraz wyłudzenia zwrotów tego podatku. Bezspornie treść przepisów prawa była kształtowana ze świadomością, że dostatecznie nie chroni interesu publicznego i daje możliwość nadużyć („inwestycje legislacyjne”). To była pierwsza przestrzeń, w której można dostrzec działania w złej wierze. Drugą była fałszywa propaganda na temat zalet tego podatku, który jest (jakoby) przyjazny i bezpieczny dla podatników: jej nadrzędnym celem było wciąganie wielu tysięcy podatników tego podatku do nieświadomego uczestnictwa w oszustwach podatkowych – bez ich udziału nie byłoby to możliwe. Niestety powyższe płaszczyzny działań w złej wierze osiągnęły swój cel, co w sposób zasadniczy i trwały nie tylko zmniejszyło dochody budżetowe, lecz również podważyło zaufanie obywateli do tego podatku.