Pozytywne doświadczenia biograficzne w kontekście okupacji: oportunizm i opór

Abstract

Kwestia „pozytywnego doświadczenia” w kontekście wojny i okupacji może prowadzić do niepotrzebnych w punkcie wyjścia kontrowersji. Aby ich uniknąć, Autor na wstępie jasno określa, do jakich faktów i jakich problemów ogranicza swoje opracowanie. Wyjściowym faktem jest, że w zbiorze narracji dotyczących okresu wojny i okupacji, pochodzących z badań „Biografia a tożsamość narodowa”, nieliczni narratorzy wprost formułują pozytywne oceny mieszczące się w spektrum od „żyło mi się całkiem dobrze” po „to była przygoda”. Fakt ten prowadzi do trzech pytań problemowych: 1) w jakich wymiarach dokonywana jest pozytywna ocena własnych doświadczeń biograficznych, 2) w jakich warunkach mogą się pojawić pozytywnie oceniane doświadczenia biograficzne w czasie okupacji, 3) jakie konsekwencje dla interpretacji cierpienia i śmierci innych (spowodowanych wojną i okupacją) ma „pozytywna” interpretacja własnego doświadczenia. W opracowaniu Autor wykorzystał zasady metody opracowanej przez Fritza Schützego. Jest zrozumiałe, że osiągnięcie poziomu ugruntowanych twierdzeń teoretycznych jest zadaniem bardzo pracochłonnym i przez to odległym. W niniejszym tekście Autor ogranicza się do analizy czterech przypadków reprezentujących dwa różne środowiska społeczne i zarazem dwa różne i przeciwstawne wymiary „pozytywnych” doświadczeń okupacyjnych.