Aydınlanma’dan Neoliberalizme, Hakikatin Hasarlanma Süreci: “Post-truth” İçin Kuramsal Bir Çerçeve Arayışı

Abstract

Türkiye’de alanyazına görece yeni giren “post-truth” kavramı üzerine yapılan çalışmalar, liberal/eleştirel paradigma farklılaşmalarını işaret eden, ancak bu geleneksel ayrışmanın ötesine geçecek kadar, anlamı üzerinde keskin yaklaşım farklılıkları taşıyan bir kavramdır. Çoğunlukla liberal çalışmalarda ele alındığı biçimiyle, “yalanların artması” anlamında kullanılması, yalnızca kavramın otantik anlamını tam olarak karşılayamaması sorununu değil, neredeyse karşıt bir anlama gelebilmesi sorununu ortaya koymaktadır. Bu durum, “hakikat” kavramının kendisinde gerçekleşen köklü sarsıntıyı görmezden gelen bir anlayış oluşturur. Bu çalışmada “post-truth” kavramının ortaya çıkış koşulları ve işaret ettiği sosyal bağlamları takip edilerek kuramsal bir zemin araştırılmıştır. Bu şekilde, “bilgi” ve “hakikat” kavramlarının Aydınlanma Çağı boyunca uğradığı ve neoliberal dönemde belirginleşmiş olan hasarlanma süreçleri izlenmiştir. Post-truth kavramı bu zeminde incelendiğinde, insanın bilgi karşısındaki konumundaki dönüşümler öne çıkmaktadır. Bu konumu belirleyen sosyal dinamikler, post-truth kavramının ortaya koyduğu bütünlüklü yaklaşım için gerekli bir çalışma zemini oluşturmaktadır.