Τα graffiti ως μοχλός κριτικής συνειδητοποίησης: μια σύγχρονη εφαρμογή του παιδαγωγικού προγράμματος του Freire

Abstract

Το περιεχόμενο του άρθρου πραγματεύεται το επίκαιρο της παιδαγωγικής προσέγγισης του Paulo Freire. Όπως είναι γνωστό, ο Βραζιλιάνος Παιδαγωγός εισήγαγε για την εποχή του μια πρωτοπόρα προσέγγιση στη μάθηση και τη διδασκαλία που αφυπνίζει πολιτικά, διεγείρει κοινωνικά και απελευθερώνει συνειδησιακά, υπό συνθήκες στοχαστικού διαλόγου. Μέσα από τα κατά παραγγελία σκίτσα που ο ίδιος ο Freire ανέθετε σε σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής του, όπως ο Francisco Brennand, οι ενήλικοι μαθητές   σταδιακά, όχι μόνο εξοικειώνονταν  στη χρήση βασικού λεξιλογίου, την ανάγνωση και τη γραφή, αλλά, επιπλέον, μέσα από τη διεργασία της κωδικοποίησης και της αποκωδικοποίησης συνειδητοποιούσαν την πηγή της καταπίεσής τους και τα ενδεχόμενα δικαιώματά τους. Μπορεί να συμβεί το ίδιο και σήμερα; Είναι δυνατόν δημόσια έργα τέχνης να παίξουν αφυπνιστικό ρόλο στη συνείδηση του σύγχρονου πολίτη και πώς; Αυτός ο προβληματισμός αναπτύσσεται στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, λαμβάνοντας υπόψη τη διεργασία της κωδικοποίησης και αποκωδικοποίησης όπως παραδοσιακά ορίζεται από τον Freire (Freire 1974). Το εικαστικό  έναυσμα για την ενεργοποίηση  του στοχαστικού διαλόγου στην παρούσα κοινωνικο-πολιτική φάση της ανθρωπότητας αποτελούν σύγχρονα έργα τέχνης- όπως τα graffiti- τα οποία αντανακλούν μια σιωπηρή διαμαρτυρία για τα τεκτενώμενα, προσβάσιμη σε όλους, αφού αποτελούν πλέον αναπόσπαστο μέρος του αστικού τοπίου των μεγαλουπόλεων ανά τον κόσμο. Από την ευρεία γκάμα των   graffiti επιλέχθηκε για πρακτική εφαρμογή των αρχών του Freire το έργο του εικαστικού  STMTS. Οι δυνατές μεταφορές τους προκαλούν τον παρατηρητή να στοχαστεί για την πραγματικότητα που βιώνει στον σύγχρονο κόσμο.