SİYASETNAMELERDE ÇİZİLEN HZ. ÖMER İMAJI

Abstract

Siyasetname tarzinda kaleme alinan eserler, gecmis donemlerin uygulamalari en cok ornek gosterilen hukumdarlari arasinda Hz. Omer’e oldukca ayricalikli bir konumu verirler. Ancak her bir yazarin Hz. Omer’i ele alis bicimi, eserinde ona yer verme sikligi ya da idealize edilen yonu farklilasmaktadir. Genel olarak bakildiginda Endulus’te kaleme alinan siyasetnamelerde ona cok daha fazla agirlik verildigi, oysa Iran ve Irak cografyasinda yazilanlarda bu agirlik oraninin dustugu gozlemlenir. Ibn Cemâa, eserinde hukumdar icin Hz. Omer’in uygulamalari isiginda bir yol haritasi cizer; o, yazarin gozunde rehberdir, ideal hukumdardir. Oysa Nizamu’l-Mulk, kendi deneyimlerinden yola cikarak ideal bir yonetim tarzi ortaya koyar. Onun Siyasetname’sindeki Hz. Omer, yalnizca savlarin desteklenmesi icin kendisine referans gonderilmek suretiyle sanki istismar edilen bir figurdur. Ibn Abdirrabih, Hz. Omer’i ekonomiye dair davranislariyla; Maverdi ve Şeyzeri, muhtesibin gorev sahasinda yer alan uygulamalariyla eserine dâhil etmeyi yegler. Turtusi, eserinin mufassal olmasina ragmen, daha cok Hz. Omer’in kisa anekdotlarini ve sozlerini zikreder. Neyrizi, eserinde onun davranis ve sozlerini ihtiva eden hususi bir bolum ayirmistir. Siyasetnamelerde Hz. Omer’in adaleti, sertligi (ayni zamanda halim yonu), duzen kuruculugu, teskilatciligi, teftis ediciligi, fiziksel ozellikleri ile sevdigi, nefret ettigi ya da hic umursamadigi huy ve davranislar uzerinde de durulmustur.