TÜRKÇEDE ARAPÇA KELİFE KÖKÜNDEN TÜREMİŞ SÖZ VARLIĞI

Abstract

Eski Türkçe döneminden beri Türkçenin en çok etkileşime girdiği diller Farsça ve Arapçadır. Yüzyıllar süren etkileşim boyunca bu dillerden Türkçeye birçok kelime, tamlama, ek vb. dil ögeleri girmiştir. Bu yazıda Arapça kelife (كَلِفَ) üçlüsünden türemiş olup bir kısmı Eski Anadolu ve Osmanlı Türkçesi döneminde, bir kısmı ağızlarda, bir kısmı da hâlen edebî dilde kullanılan söz varlıkları ele alındı. Bu söz varlıklarının pek çoğunun kaynak dil Arapçada ve aracı dil Farsçada olmadığı, Türkçede üretildiği tespit edildi. Arapça kelife kökünden türemiş olan külfet, külef, mükellef, mükellefe, mükellefîn, mükellefiyet, mütekellif, mütekellifîn, tekalif, tekellüf, tekellüfȃt, teklîf, teklîfat, teklîfî gibi 14 kelimeden oluşturulmuş Türkçe söz varlığının sayısı 90’dır. Bu kelimelerden bazıları Arapça kurallara göre yapılmış çokluk şekilleridir. Türkçede bu kelimelerden türetilen söz varlıklarının 23’ü fiildir. Bu fiillerden 1’i fiil yapma ekiyle, diğerleri yardımcı fiiller ile oluşturulmuştur. Yine bu söz varlıklarının 4’ü Arapça asıllarından bazı ses olayları sonucunda Türkçenin ses özelliklerine uydurulmuş kelimelerdir. Sonuç bölümünde detaylı dökümünü verdiğimiz bu söz varlıklarının bir kısmı Farsça bir kısmı Türkçe kurallarla oluşturulmuş kelime gruplarıdır.